नौ महिनाको गर्भावस्थाका सब चुनौतीहरू सामना गरेपछि जब एक महिला आमा बन्छिन्, बच्चाको अनुहार देख्नासाथ उनको सबै पीडा बिर्सिन्छिन्। बच्चाको जन्मको क्रममा आमा निकै थकान महसुस गर्छिन् र उनको शरीर पूर्ण रूपमा ठीक हुन केही समय लाग्छ। यस्तो अवस्थामा, सुत्केरी आमाको राम्रो हेरचाह गर्नु र उनको खानपानमा विशेष ध्यान दिनु जरुरी छ। यसबाहेक, गर्भावस्थापछि आमालाई केही शारीरिक र मानसिक समस्याहरूको पनि सामना गर्नुपर्ने हुनसक्छ, जसबाट बच्चा पनि प्रभावित हुनसक्छ। त्यसैले यस लेखमा हामी सुत्केरी आमाको हेरचाह कसरी गर्ने भन्नेबारे जान्नेछौँ।
गर्भावस्थापछिका सावधानीहरू:
प्रसूति पछि छ हप्तासम्म आराम गर्नुहोस्, घरका कामका लागि परिवारका सदस्यहरूको सहयोग लिनुहोस् र घरका कुनै पनि कामबाट बच्नुहोस्।
छ हप्तापछि पनि घरको काम गर्नेबाट जोगिनुहोस् र कुनै पनि घरेलु काम सुरु गर्नुअघि डाक्टरसँग सल्लाह लिनुहोस्।
आफ्नो आहारमा विशेष ध्यान दिनुहोस्; राम्रो खानाले तपाईंलाई चाँडै निको हुन मद्दत गर्नेछ।
गर्भावस्थापछि दैनिक कम्तिमा आठ घण्टा निद्रा लिनुहोस्।
बच्चाको लागि नियमित स्तनपान सुनिश्चित गर्नुहोस्, जसले तपाईंको गर्भाशयलाई सिकुर्ने र तौल घटाउन पनि मद्दत गर्दछ।
गर्भावस्थापछि कुनै पनि किसिमको तनावबाट बच्नुहोस्।
डाक्टरको सल्लाह बिना कुनै पनि औषधि नलिनुहोस्।
धीरे-धीरे हिँड्न सुरु गर्नुहोस्, किनकि यसले पाचनमा सुधार गर्नेछ र तपाईंलाई बाथरुम जान सजिलो हुनेछ।
योनीको सरसफाइमा विशेष ध्यान दिनुहोस्, किनकि प्रसूतिपछिको रक्तस्रावका कारण संक्रमणको जोखिम बढ्छ।
गर्भावस्थापछिका समस्याहरू:
प्रसूति पछिको थकान हरेक महिलाको लागि सामान्य अनुभव हो र यस दौरान महिलाको शरीर निकै कमजोर हुन्छ। शरीरमा चोटपटक पनि लाग्न सक्छ, जसबाट गर्भावस्थापछि आमालाई धेरै समस्या हुनसक्छ।
गर्भावस्थापछि मानसिक तनाव वा अवसाद
प्रसूतिको क्रममा योनी फाट्नु
गर्भावस्थापछि छाला सम्बन्धी समस्याहरू जस्तै डण्डिफोर, तैलीय छाला आदि।
गर्भावस्थापछि गर्भाशय वा योनीमा संक्रमण
प्रसूतिपछि रक्तस्राव वा प्रसूतिपछि अत्यधिक रक्तस्राव
प्रसूतिपछि ढिलो महिनावारी हुनु
प्रसूतिपछि कपाल झर्नु
गर्भावस्थापछि छाती, घाँटी वा पेटमा जलन हुनु
गर्भावस्थापछि योनीमा सुख्खापन हुनु
प्रसूतिपछि पिसाब गर्दा योनीमा जलन हुनु
प्रसूतिपछि खुट्टा र पेटमा सुन्निने
गर्भावस्थापछि पेटमा खिंचावका दागहरू
प्रसूतिपछि अनियमित महिनावारी वा रजोरोध
गर्भावस्थापछि तौल बढ्नु
गर्भावस्थापछि स्तन सम्बन्धी समस्याहरू
गर्भावस्थापछि कब्जियत र अर्श
गर्भावस्थापछि आमाले के खानुपर्छ?
प्रसूतिपछि बच्चाको राम्रो हेरचाह र स्तनपान गराउन आमाको शरीरलाई भरपुर पोषक तत्वहरूको आवश्यकता पर्दछ। त्यसैले आमाले सन्तुलित र पौष्टिक आहार लिनुपर्छ। गर्भावस्थापछि कब्जियतबाट राहत पाउन फाइबरयुक्त खानेकुरा जस्तै ओटमिल, हरियो सागसब्जी, फलफूल आदि खानुपर्छ। भिटामिन र खनिज पदार्थहरूको पर्याप्त सेवनले आमालाई स्वस्थ राख्छ, त्यसैले उनीहरूले फलफूल र सुख्खा फलफूलहरू सेवन गर्न सक्छन्। गर्भावस्थापछि आमालाई निको हुन प्रशस्त मात्रामा प्रोटिनको आवश्यकता पर्दछ, त्यसैले उनीहरूले दाल, दूध, दही, सुख्खा फलफूल, अण्डा र मासु–माछा खान सक्छन्। यसबाहेक, शरीरमा रगतको मात्रा बढाउन आमाले आइरन र फोलिक एसिडयुक्त खानेकुरा जस्तै पालुङ्गो, मेथी, अंजीर आदि सेवन गर्नुपर्छ। प्रसूतिपछि आमाले प्रशस्त मात्रामा तरल पदार्थ पनि पिउनुपर्छ, जस्तै आठ देखि दश गिलास पानी। नरिवल पानी, सौँफ पानी, फलफूलको रस आदि।
गर्भावस्थापछि आमाले के गर्न हुँदैन?
मसालेदार र तारेको खानाबाट बच्नुहोस्।
कफी र चकलेट कम खानुहोस्।
ग्यास बनाउने खानेकुरा जस्तै फूलगोभी आदिबाट बच्नुहोस्।
अम्लीय खानेकुरा नखानुहोस्, किनकि यसले बच्चाको छातीमा जलन र अपच हुन सक्छ।
कोल्ड ड्रिंक र सोडा नपिउनुहोस्।
मदिरा वा सुर्तीजन्य पदार्थको सेवन नगर्नुहोस्।
बाहिरको खाना खानेबाट बच्नुहोस्।
गर्भावस्थापछि आमाले कसरी सुत्नुपर्छ?
प्रसूतिपछि आमाले आफ्नो नवजात शिशुको हेरचाहमा यति व्यस्त हुन्छन् कि उनीहरूलाई पर्याप्त निद्रा पर्दैन, जुन उनीहरूको स्वास्थ्यको लागि हानिकारक हुन सक्छ। नवजात शिशुले रातमा धेरै पटक स्तनपान गर्दछ र लगातार ४ देखि ५ घण्टाभन्दा बढी सुत्दैन, त्यसैले आमाले आफ्नो सुत्ने समयलाई त्यसै अनुसार मिलाउनुपर्छ। जबसम्म समय मिलेको छ, सुत्ने कोसिस गर्नुहोस्। भले यस दौरान तपाईंलाई निद्रा नलागोस्, तर आँखा चिम्लेर आराम गर्नाले तपाईंको शरीरलाई केही राहत मिल्नेछ र तपाईं राम्रो महसुस गर्नुहुनेछ। बच्चा आफ्नो नजिक राख्नुहोस् ताकि जब उनी भोकाउँछन् तब बिस्तरबाट उठ्नुपर्ने छैन। यदि दिनमा पर्याप्त निद्रा नपाउँदा तपाईंलाई रातमा निद्रा लाग्दैन भने, बच्चाको स्तनपान गराएर सुतेपछि केही समय सुत्ने कोसिस गर्नुहोस्।
राति धेरै बेर टिभी हेर्नेबाट बच्नुहोस्, सुत्नुभन्दा आधा घण्टा अगाडि आफ्नो फोन र अन्य ग्याजेटहरू एक छेउमा राख्नुहोस् र आँखा चिम्लेर आराम गर्नुहोस्।
केही महिलालाई गर्भावस्थापछि रातमा सुत्न समस्या हुन्छ। यस्तो अवस्थामा मनपर्ने र मधुर संगीत सुन्नाले तपाईंलाई निद्रा लाग्न मद्दत गर्न सक्छ।
कफी पिउन छोड्नुहोस् र यदि तपाईं गर्न सक्नुहुन्न भने एक कपभन्दा बढी कफी पिउनबाट बच्नुहोस्। कफीमा भएको क्याफिनले तपाईंको निद्रालाई कम गर्न सक्छ।
