नेशनल पेमेन्ट्स कर्पोरेशन अफ इन्डिया (NPCI) ले अक्टोबर १, २०२५ देखि युपीआईको पर्सन-टू-पर्सन (P2P) कलेक्ट रिक्वेस्ट फिचर बन्द गर्ने निर्णय गरेको छ। यस परिवर्तनको उद्देश्य सुरक्षा बढाउनु र अनलाइन फ्रड रोक्नु हो। यसपछि प्रयोगकर्ताहरूले QR कोड स्क्यान गरेर वा सम्पर्क नम्बरबाट मात्रै पैसा पठाउन सक्नेछन्।
नयाँ UPI नियम: युपीआईबाट भुक्तानी गर्ने प्रयोगकर्ताहरूका लागि ठूलो खबर छ। नेशनल पेमेन्ट्स कर्पोरेशन अफ इन्डिया (NPCI) ले घोषणा गरेको छ कि अक्टोबर १, २०२५ देखि UPI मा पर्सन-टू-पर्सन (P2P) कलेक्ट रिक्वेस्ट फिचर स्थायी रूपमा बन्द गरिनेछ। यो फिचर कसैलाई पैसाको अनुरोध पठाउन उपयोगी थियो, तर फ्रडका घटनाहरूमा द्रुत वृद्धि भएकाले यो हटाइँदैछ। अब प्रयोगकर्ताहरूले QR कोड स्क्यान गरेर वा सम्पर्कमा सिधै पैसा ट्रान्सफर गर्न सक्नेछन्, तर मर्चेन्टहरूको कलेक्ट रिक्वेस्टहरूमा यसको कुनै असर पर्ने छैन।
के हो कलेक्ट रिक्वेस्ट फिचर?
युपीआईको कलेक्ट रिक्वेस्ट फिचर वास्तवमा पैसा माग्ने तरिका थियो। यस फिचरमार्फत कुनै पनि प्रयोगकर्ताले अर्को व्यक्तिलाई भुक्तानी अनुरोध पठाउन सक्थ्यो। उदाहरणका लागि, साथीहरूबाट लिएको ऋण फिर्ता माग्नु वा कुनै बिल एकसाथ बाँड्नु यो फिचरले सजिलो बनाउँथ्यो। प्रयोगकर्ताले केवल अनुरोध पठाउनुपर्ने थियो र अर्को व्यक्तिले त्यसलाई अनुमोदन गरेर युपीआई पिन हालेपछि तुरुन्तै पैसा पठाइन्थ्यो।
यो फिचर किन हुँदैछ बन्द?
NPCI का अनुसार यो कदम सुरक्षाका कारणले चालिएको हो। विगत केही दिनदेखि यस फिचरको दुरुपयोग बढेको थियो। ठगी गर्ने व्यक्तिहरूले आफूलाई बैंक अधिकारी वा कानूनी सम्पर्क भएको भन्दै मानिसहरूलाई भुक्तानी अनुरोध पठाउँथे। धेरै पटक मानिसहरूले विचार नगरी यस अनुरोधलाई अनुमोदन गर्थे, जसले गर्दा उनीहरूको खाताबाट पैसा काटिन्थ्यो।
ठगीका यी घटनाहरूलाई रोक्न NPCI ले यसअघि नै नियमहरू कडा पारेको थियो। ट्रान्जेक्सन रकमको सीमा पनि घटाएर लगभग २००० रुपैयाँ गरिएको थियो। तर अब यो खतरा पूर्ण रूपमा हटाउन यो बन्द गर्ने निर्णय गरिएको छ।
अब कसरी हुनेछ युपीआई भुक्तानी?
अक्टोबर १ पछि प्रयोगकर्ताहरूले युपीआईबाट पैसा पठाउन पुरानो र सुरक्षित तरिकाहरू मात्र प्रयोग गर्नुपर्नेछ। अर्थात् तपाईंले QR कोड स्क्यान गरेर, मोबाइल नम्बर हालेर वा सेभ गरिएको सम्पर्कमा मात्र पैसा पठाउन सक्नुहुनेछ। सिधै कसैबाट पैसा माग्न 'कलेक्ट रिक्वेस्ट' विकल्प उपलब्ध हुने छैन।
यस परिवर्तनको असर केवल पर्सन-टू-पर्सन ट्रान्जेक्सनमा मात्र हुनेछ। मर्चेन्टहरूका लागि कलेक्ट रिक्वेस्ट फिचर पहिले जस्तै जारी रहनेछ। यसको अर्थ फ्लिपकार्ट, अमेजन, स्विगी, जोमाटो, आईआरसीटीसी जस्ता प्लेटफर्महरूले चेकआउटको समयमा भुक्तानी अनुरोध पठाउँदै रहनेछन्। यो अनुरोधलाई स्वीकृति दिन प्रयोगकर्ताले सधैं युपीआई पिन हाल्नुपर्ने हुन्छ, जसले गर्दा ट्रान्जेक्सन सुरक्षित रहनेछ।
कहिलेदेखि लागू हुनेछ नयाँ नियम?
NPCI ले स्पष्ट गरेको छ कि अक्टोबर १, २०२५ देखि यो नियम लागू हुनेछ। यसपछि कुनै पनि युपीआई एप जस्तै फोनपे, गुगल पे वा पेटीएमले कलेक्ट रिक्वेस्ट ट्रान्जेक्सन प्रोसेस गर्न सक्ने छैन।
डिजिटल पेमेन्ट्सको समयमा सुरक्षा सबैभन्दा ठूलो प्राथमिकता बनेको छ। NPCI को यो निर्णयले सामान्य प्रयोगकर्ताहरूलाई थोरै असुविधा हुन सक्छ, तर यसले फ्रडका घटनाहरू कम हुनेछन्। अब प्रत्येक कारोबार प्रयोगकर्ताको प्रयासबाट मात्र हुनेछ र उसको अनुमति बिना कसैलाई पनि पैसा पठाउने सम्भावना समाप्त हुनेछ।
