वाल्मीकि रामायणसँग जोडिएका केही रहस्यहरू जुन लुकाइएका छन्, धेरै मानिसहरू यी रहस्यहरूबाट अनभिज्ञ छन्।
वाल्मीकि पछी हाम्रो समाज "रामानन्द सागर" को ऋणी रहनेछ, किनकि रामानंद सागरले देशका सबै नागरिकहरूको लागि रामायणको आयोजना गरेका थिए, जसमा सबैले भगवान श्रीरामको बारेमा जान्ने अवसर पाएका थिए। चर्चित कलाकारहरू र अभिनयको माध्यमबाट उनले दर्शकहरूको मन जितेका थिए। रामानंद सागरको रामायणको माध्यमबाट हामीले भगवान श्रीरामको जीवनलाई नजिकबाट जान्ने मौका पनि पायौं। तर यसमा केही यस्ता कुराहरू पनि छन् जुन टिभीमा रामायणमा देखाइएन, तर वास्तवमा ती रामायणको हिस्सा हुन्। त्यसैले आउनुहोस्, यस लेखमा रामायणसँग जोडिएका केही यस्ता रहस्यहरूको बारेमा जानौं।
भूमिपुत्री जनकसुता
एक पटक राजा जनक महाराजले भयानक खडेरीमा भूमि जोत्दै गर्दा, धरतीबाट माता सीताको जन्म भएको थियो। त्यसैले सीतालाई पृथ्वी पुत्री पनि भनिन्छ। जब रामले उनलाई अग्निपरीक्षा दिन भने, तब उनी अग्निपरीक्षा दिएर धर्तीमै समाहित भइन्।
हनुमानजीको सिन्दूर
के तपाईँ जान्नुहुन्छ कि सीता मात्र नभएर हनुमानले पनि रामको नामको सिन्दूर लगाउने गर्थे? एक पटक हनुमानले सीतालाई आफ्नो कपालमा पहेँलो रङको सिन्दूर लगाएको देखे, तब उनले किन यस्तो गरेको भनेर सोधे? यसमा सीताले आफ्नो पति श्रीरामको लामो आयुको कामनाका लागि सिन्दूर लगाएको बताइन्। यो सुनेर हनुमानले आफ्नो प्रभु रामको लामो आयुको लागि आफ्नो पूरा शरीरमा सिन्दूर लगाउन थाले।
लक्ष्मण १४ वर्षसम्म सुतेनन्
पहिलो दिन भगवान श्रीराम र माता सीता वनमा घुमिरहेका बेला रात परेपछि श्रीराम र सीता सुते तर लक्ष्मण भने उनीहरूको रक्षाको लागि जाग्दै बसे। त्यस समयमा लक्ष्मणले निद्राकी देवीलाई आह्वान गरे र वनवासको समयमा नसुत्नको लागि प्रार्थना गरे।
निद्राकी देवीले उनलाई यो वरदान दिने आश्वासन दिइन्। तर उनले भनिन् कि यदि तिमी नसुते तिम्रो ठाउँमा अरू कसैले १४ वर्षसम्म सुत्नु पर्नेछ। तब लक्ष्मणले भने कि मेरी पत्नी उर्मिला मेरो बदलामा आगामी १४ वर्षसम्म निद्रा अवस्थामा रहनेछिन्। आफ्नो पतिको आज्ञा पालन गर्दै उर्मिला १४ वर्षसम्म सुप्त अवस्थामा रहिन्। यो आश्चर्यजनक थियो कि लक्ष्मणको आफ्नो दाजु र भाउजूको लागि यस्तो सोच र त्याग थियो। लक्ष्मण आफ्नो दाजुको रक्षाको लागि जीवनका सबै कठिनाइहरूको सामना गर्न तयार थिए। निद्रामाथि विजय पाएको कारण लक्ष्मणलाई "गुडाकेश" पनि भनिन्छ।
रावणको झण्डामा वीणाको चिन्ह किन?
राक्षस रावणको ध्वजामा वीणाको चिन्ह अंकित थियो। किनकि रावण केवल एक शक्तिशाली योद्धा मात्र नभएर एक उत्कृष्ट संगीतकार पनि थिए। रावण त्यस समयका सर्वश्रेष्ठ वीणावादक थिए। यद्यपि रावणले खुल्लमखुल्ला वीणा बजाउँदैनथे, तर उनी यस कलामा निपुण थिए। संगीतप्रति प्रेमको कारण रावणले आफ्नो ध्वजामा वीणाको चिन्ह अंकित गराएका थिए।
शूर्पणखा स्वयं रावणको विनाश चाहन्थिन्
रामायणमा हामी देख्न सक्छौं कि जब लक्ष्मणले रावणकी बहिनी शूर्पणखाको नाक काटिदिए, तब बदलामा रावणले सीताको अपहरण गरे। वास्तवमा शूर्पणखा स्वयं रावणको विनाश चाहन्थिन्। किनकि जब रावण विश्व विजयमा निस्केका थिए तब उनले धेरै योद्धालाई मारेका थिए। यसै क्रममा रावणले शूर्पणखाको पतिको पनि वध गरेका थिए, जसको कारण शूर्पणखाले मनमनै रावणलाई श्राप दिएकी थिइन् कि तेरो विनाश होस्।
लंकामा माता सीता बिना खाना र पानीको कसरी बस्थिन्?
माता सीताले कहिल्यै पनि रावणको लंकामा खाना खाइनन्। जब रावणले सीतालाई हरण गरेर लंका लगे, तब माता सीताको अवस्थालाई लिएर देवताहरू चिन्तित भए। त्यही समयमा देवराज इन्द्र निद्रा देवीलाई लिएर अशोक वाटिका पुगे। निद्रा देवीले त्यहाँ भएका सबै प्राणीहरूलाई सुताइदिइन् र त्यसपछि देवराज इन्द्रले माता सीतालाई दिव्य भोजन गर्न राजी गरे। उनले माता सीतालाई एक प्रकारको खीर खान आग्रह गरे ताकि भविष्यमा उनलाई भोक वा तिर्खा नलागोस्।
रावणले एक अन्य स्त्रीको अपहरण गरे
रावणले माता सीताको अपहरण गरेका थिए। यो त हामी सबैलाई थाहा छ, तर माता सीताभन्दा पहिले रावणले राजा दशरथकी पत्नी कौशल्याको पनि अपहरण गरेका थिए। वास्तवमा, उनलाई पहिले नै थाहा भइसकेको थियो कि कौशल्या र दशरथको छोरा नै उनको मृत्युको कारण बन्नेछन्। त्यसैले उनले मौका हेरेर कौशल्याको अपहरण गरे। यसपछि उनले कौशल्यालाई एक जादुई बाकसमा बन्द गरेर समुद्रमा फालिदिए र उनलाई मर्नेको लागि छोडिदिए। कुनै तरिकाले राजा दशरथले रावणको योजना थाहा पाए र उनले कौशल्यालाई बचाए।
वाल्मिकी रामायणमा "लक्ष्मण रेखा" को कुनै वर्णन छैन
साथीहरू, वनमा श्रीरामको कठिनाइहरूको अनुभव गरेपछि, लक्ष्मणले माता सीताको लागि रक्षाको एक रेखा खिचेका थिए। जसको लागि उनले माता सीतालाई यो रेखा पार नगर्न अनुरोध गरेका थिए। तर वाल्मीकि रामायणमा लक्ष्मण रेखाको कुनै उल्लेख छैन। यसको विपरीत रामचरितमानसको लंका काण्डमा हामी लक्ष्मण रेखाको विस्तृत वर्णन पाउँछौं। अब यसको पछाडि के कारण छ, यो त कसैलाई थाहा छैन!
```
