ISRO 2027 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਮਨੁੱਖੀ ਪੁਲਾੜ ਉਡਾਣ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, 2025 ਵਿੱਚ ਵਿਓਮਮਿੱਤਰ ਰੋਬੋਟ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖ ਰਹਿਤ ਮਿਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸਪੈਡੈਕਸ ਡੌਕਿੰਗ ਮਿਸ਼ਨ ਵੀ ਹੋਣਗੇ। ਗਗਨਯਾਨ ਮਿਸ਼ਨ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੱਡੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੋਵੇਗਾ।
ਮਨੁੱਖੀ ਉਡਾਣ 2027: ਭਾਰਤ ਪੁਲਾੜ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸ ਰਚਣ ਵੱਲ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਅਨੁਸੰਧਾਨ ਸੰਗਠਨ (ISRO) ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ 2027 ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਤਿਮਾਹੀ ਤੱਕ ਉਹ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਮਨੁੱਖੀ ਪੁਲਾੜ ਉਡਾਣ (Human Spaceflight) ਨੂੰ ਲਾਂਚ ਕਰੇਗਾ। ਇਸ ਮਹੱਤਵਾਕਾਂਖੀ ਮਿਸ਼ਨ ਤਹਿਤ ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ ਧਰਤੀ ਦੀ ਕਕਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਇਹ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕੁਝ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਕਤਾਰ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰ ਦੇਵੇਗਾ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ISRO ਦਾ ਪੂਰਾ ਪਲੈਨ, ਗਗਨਯਾਨ ਮਿਸ਼ਨ, ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਦੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਪੁਲਾੜ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਬਾਰੇ।
ਗਗਨਯਾਨ ਸਾਲ: 2025 ਭਾਰਤ ਲਈ ਇਤਿਹਾਸਕ ਹੋਵੇਗਾ
ISRO ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਵੀ. ਨਾਰਾਇਣਨ ਨੇ ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੌਰਾਨ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਾਲ 2025 ਨੂੰ 'ਗਗਨਯਾਨ ਸਾਲ' ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ISRO ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਾਲ ਤਿੰਨ ਮਨੁੱਖ ਰਹਿਤ (Unmanned) ਮਿਸ਼ਨ ਲਾਂਚ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ, ਤਾਂ ਜੋ 2027 ਦੀ ਮਨੁੱਖੀ ਉਡਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਜਾਂਚਾਂ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਤਿਆਰੀਆਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਸਕਣ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪਹਿਲਾ ਮਨੁੱਖ ਰਹਿਤ ਮਿਸ਼ਨ ਦਸੰਬਰ 2025 ਤੱਕ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ 'ਵਿਓਮਮਿੱਤਰ' ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਹਿਊਮਨੋਇਡ ਰੋਬੋਟ ਨੂੰ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਭੇਜਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।
ਮਨੁੱਖੀ ਪੁਲਾੜ ਉਡਾਣ ਦਾ ਮਿਸ਼ਨ ਕੀ ਹੈ?
ਮਨੁੱਖੀ ਪੁਲਾੜ ਉਡਾਣ (Human Spaceflight) ਯਾਨੀ ਗਗਨਯਾਨ ਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਹੈ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਦੀ ਹੇਠਲੀ ਕਕਸ਼ਾ (Low Earth Orbit) ਵਿੱਚ ਭੇਜਣਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਵਾਪਸ ਲਿਆਉਣਾ। ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਤਹਿਤ ਤਿੰਨ ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ 400 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ ਤੱਕ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ 5 ਤੋਂ 7 ਦਿਨ ਤੱਕ ਰਹਿਣਗੇ। ISRO ਇਸ ਪੂਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਤਕਨੀਕ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਆਦਿੱਤਿਆ L1: ਸੂਰਜ ਵੱਲ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਉਡਾਣ
ISRO ਨੇ 6 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਆਦਿੱਤਿਆ L1 ਮਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਇਕੱਤਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਵਿਗਿਆਨਕ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਮਿਸ਼ਨ ਸੂਰਜ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸੋਲਰ ਆਬਜ਼ਰਵੇਟਰੀ ਮਿਸ਼ਨ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ISRO ਦੀ ਤਕਨੀਕੀ ਸ਼੍ਰੇਸ਼ਠਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਚਾਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਸੂਰਜ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਹੈ।
ਸਪੈਡੈਕਸ ਮਿਸ਼ਨ: ਡੌਕਿੰਗ ਤਕਨੀਕ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਵੱਡਾ ਕਦਮ
ISRO ਦੇ 'ਸਪੈਡੈਕਸ ਮਿਸ਼ਨ' (SPADEX) ਨੇ ਵੀ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਸੁਰਖੀਆਂ ਬਟੋਰੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਤਹਿਤ ਦੋ ਛੋਟੇ ਸਪੇਸਸ਼ਿਪ ਨੂੰ PSLV (Polar Satellite Launch Vehicle) ਰਾਹੀਂ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ। ਇਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸੀ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਡੌਕਿੰਗ (Space Docking) ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦਾ ਪਰਖ ਕਰਨਾ। ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ 10 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਇੰਧਨ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਤੋਂ ISRO ਦੀ ਦਕਸ਼ਤਾ ਅਤੇ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦਾ ਪਤਾ ਚਲਦਾ ਹੈ। ਡੌਕਿੰਗ ਤਕਨੀਕ ਮਨੁੱਖੀ ਪੁਲਾੜ ਮਿਸ਼ਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਮੋਡਿਊਲ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਲਈ ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਹੋਵੇਗਾ ਇੱਕ ਲਾਂਚ
ਵੀ. ਨਾਰਾਇਣਨ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ISRO ਨੇ ਇਸ ਸਾਲ ਲਗਭਗ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਇੱਕ ਲਾਂਚ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨਕ, ਵਪਾਰਕ ਅਤੇ ਰੱਖਿਆ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕਈ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ISRO ਅਤੇ NASA ਦਾ ਸੰਯੁਕਤ ਮਿਸ਼ਨ NISAR (NASA-ISRO Synthetic Aperture Radar) ਵੀ ਇਸ ਸਾਲ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਹ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਧਰਤੀ ਦੀ ਸਤਹ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣੀ ਬਦਲਾਵਾਂ ਨੂੰ ਟਰੈਕ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ। ਇਸਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਨ ਯਾਨ ਤੋਂ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਗਗਨਯਾਨ ਮਿਸ਼ਨ?
ਭਾਰਤ ਲਈ ਗਗਨਯਾਨ ਮਿਸ਼ਨ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਤਕਨੀਕੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਆਤਮਨਿਰਭਰ ਭਾਰਤ (Aatmanirbhar Bharat) ਅਭਿਆਨ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਦਮ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਭਾਰਤ ਇਹ ਸਾਬਿਤ ਕਰੇਗਾ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਦਮ 'ਤੇ ਇਨਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਭੇਜਣ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਵਾਪਸ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਿਸ਼ਨ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰੀ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਠਾ ਨੂੰ ਵਧਾਏਗਾ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਪੁਲਾੜ ਟੂਰਿਜ਼ਮ ਅਤੇ ਪੁਲਾੜ ਅਧਾਰਿਤ ਤਕਨੀਕਾਂ ਲਈ ਰਾਹ ਖੋਲੇਗਾ।
ਕੀ ਹੈ 'ਵਿਓਮਮਿੱਤਰ'?
'ਵਿਓਮਮਿੱਤਰ' ਇੱਕ ਹਿਊਮਨੋਇਡ ਰੋਬੋਟ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ISRO ਨੇ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੁਲਾੜ ਮਿਸ਼ਨ ਲਈ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਰੋਬੋਟ ਮਨੁੱਖ ਰਹਿਤ ਗਗਨਯਾਨ ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਭੇਜਿਆ ਜਾਵੇਗਾ ਤਾਂ ਜੋ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਵਾਤਾਵਰਣ, ਗੁਰੂਤਾ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਤਕਨੀਕੀ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲ ਸਕੇ। ISRO ਦਾ ਟੀਚਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਫਲਤਾ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।
ਭਾਰਤ ਦੀ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ
ISRO ਹੁਣ ਸਿਰਫ਼ ਲਾਂਚਿੰਗ ਏਜੰਸੀ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਈ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਸੰਗਠਨ ਬਣ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਜੋ ਵਿਗਿਆਨ, ਰੱਖਿਆ, ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਚੰਦਰਯਾਨ-4, ਸ਼ੁੱਕਰਯਾਨ, ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਖੁਦ ਦੇ ਪੁਲਾੜ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਰਗੀਆਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਵੀ ਪਾਈਪਲਾਈਨ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਹੁਣ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰੀ ਲਗਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਉੱਥੇ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।
```
