કેન્દ્ર સરકારે GST દરોને સરળ બનાવવા માટે 5% અને 18%ની બે-સ્લેબ માળખાનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો છે. જેમાં 12% અને 28% સ્લેબ હટાવીને મોટાભાગની વસ્તુઓને નીચા દરોમાં લાવવાની વાત છે. નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ આ અંગે રાજ્યોના મંત્રીઓના સમૂહની બેઠકમાં ચર્ચા કરશે.
નવી દિલ્હી: કેન્દ્રીય નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ આ અઠવાડિયે એક મહત્વપૂર્ણ બેઠકમાં ભાગ લેવા જઈ રહ્યા છે, જેમાં વસ્તુ અને સેવા કર એટલે કે જીએસટીના દરોમાં મોટા ફેરફાર પર ચર્ચા થશે. આ બેઠક 20 અને 21 ઓગસ્ટના રોજ દિલ્હીમાં યોજાશે, જ્યાં રાજ્યોના મંત્રીઓનું જૂથ એટલે કે જીઓએમ નવી કર પ્રણાલી પર વિચાર કરશે.
સરકારનો ઉદ્દેશ્ય છે કે ટેક્સ સ્લેબને સરળ બનાવવામાં આવે અને સામાન્ય લોકો પર પડતો બોજ ઓછો કરવામાં આવે. જો આ પ્રસ્તાવ પસાર થાય છે તો રોજિંદી વપરાશની ઘણી વસ્તુઓ સસ્તી થઈ શકે છે.
બે સ્લેબ વાળી સિસ્ટમ પર વિચાર
હાલમાં જીએસટી ચાર અલગ-અલગ દરે વસૂલવામાં આવે છે. વર્તમાન સમયમાં 5 ટકા, 12 ટકા, 18 ટકા અને 28 ટકાના દર લાગુ છે. કેન્દ્ર સરકારે હવે એક નવો પ્રસ્તાવ મૂક્યો છે જેમાં માત્ર બે મુખ્ય સ્લેબ હશે. આમાં 5 ટકા અને 18 ટકાના દરોનો સમાવેશ થશે.
આ પ્રસ્તાવમાં 12 ટકા અને 28 ટકા વાળા સ્લેબને ખતમ કરવાની વાત છે. લગભગ 99 ટકા વસ્તુઓ જે અત્યારે 12 ટકા પર આવે છે, તેમને ઘટાડીને 5 ટકાની શ્રેણીમાં લાવવાનું સૂચન કરાયું છે. એ જ રીતે 90 ટકા ચીજો અને સેવાઓને 28 ટકાથી ઘટાડીને 18 ટકાના દરમાં સમાવેશ કરી શકાય છે.
કઈ વસ્તુઓ પર પડશે અસર
જો આ પ્રસ્તાવ લાગુ થાય છે તો સૌથી વધુ ફાયદો સામાન્ય ગ્રાહકોને મળશે. દૈનિક ઉપયોગની ઘણી વસ્તુઓ જેમ કે પેક્ડ ફૂડ, ઘરેલું સામાન અને સેવાઓ સસ્તી થઈ શકે છે.
નવી કર સંરચનામાં વસ્તુઓને બે ભાગમાં વહેંચવામાં આવશે. પહેલો ભાગ ‘મેરિટ ગુડ્સ’નો હશે એટલે કે તે વસ્તુઓ જે જરૂરી અને સામાન્ય ઉપયોગમાં આવે છે. બીજો ભાગ ‘સ્ટાન્ડર્ડ ગુડ્સ’નો હશે એટલે કે તે સામાન અને સેવાઓ જેના પર સામાન્ય ટેક્સ લગાવવામાં આવે છે.
આ વ્યવસ્થાથી મધ્યમ વર્ગ, ખેડૂતો અને સૂક્ષ્મ, લઘુ અને મધ્યમ ઉદ્યોગો એટલે કે એમએસએમઈ સેક્ટરને રાહત મળવાની સંભાવના છે.
ડિમેરિટ ગુડ્સ પર રહેશે વધારે ટેક્સ
કેન્દ્ર સરકારે એ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે કેટલીક ખાસ વસ્તુઓ પર વધારે ટેક્સ દર ચાલુ રહેશે. આમાં પાન મસાલા, તમાકુ અને ઓનલાઈન ગેમિંગ જેવી વસ્તુઓ સામેલ છે. તેના પર 40 ટકા સુધીનો ટેક્સ લગાવવાનો પ્રસ્તાવ છે.
આ પગલાંનો ઉદ્દેશ્ય એ છે કે નશા અને લતથી જોડાયેલી વસ્તુઓ પર નિયંત્રણ રાખી શકાય અને સરકારને આ ક્ષેત્રથી પર્યાપ્ત રાજસ્વ પણ મળી શકે.
બેઠકમાં કોણ-કોણ હશે સામેલ
આ બેઠકમાં નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ રાજ્યોના મંત્રીઓના સમૂહને સંબોધિત કરશે. જો કે કેન્દ્ર સરકાર આ સમૂહની સભ્ય નથી, પરંતુ નાણામંત્રીની હાજરીથી રાજ્યોને કેન્દ્રનો દ્રષ્ટિકોણ સમજવામાં સરળતા રહેશે.
આ સમૂહની કમાન બિહારના ઉપમુખ્યમંત્રી સમ્રાટ ચૌધરીના હાથમાં છે. આ ઉપરાંત તેમાં ઉત્તર પ્રદેશના નાણામંત્રી સુરેશ કુમાર ખન્ના, રાજસ્થાનના મંત્રી ગજેન્દ્ર સિંહ, પશ્ચિમ બંગાળના નાણામંત્રી ચંદ્રિમા ભટ્ટાચાર્ય, કર્ણાટકના મંત્રી કૃષ્ણા બાયરે ગૌડા અને કેરળના નાણામંત્રી કે. એન. બાલગોપાલ પણ સામેલ છે.
ઉપભોક્તાઓ અને ઉદ્યોગ જગતની અપેક્ષાઓ
જો જીઓએમ આ પ્રસ્તાવને મંજૂરી આપે છે તો આવતા મહિને થનારી જીએસટી કાઉન્સિલની બેઠકમાં તેને રજૂ કરવામાં આવશે. ત્યાં અંતિમ નિર્ણય લેવામાં આવશે.
ઉદ્યોગ જગતની નજર આ બેઠક પર ટકેલી છે. તેમનું માનવું છે કે જો ટેક્સ દરો ઘટે છે તો માંગ વધશે અને કારોબારને ગતિ મળશે. જ્યારે ગ્રાહક સંગઠનોનું કહેવું છે કે નવા દરો લાગુ થવાથી મોંઘવારી ઓછી થશે અને લોકોને રાહત મળશે.
રાજસ્વ પર શું અસર પડશે
સરકારનું કહેવું છે કે દરોમાં બદલાવ છતાં રાજસ્વમાં ઘટાડો નહીં થાય. હકીકતમાં, જ્યારે ટેક્સ સ્લેબ ઘટશે તો વપરાશ વધશે અને વધારેમાં વધારે લોકો ટેક્સ નેટમાં આવશે. તેનાથી વસૂલી પણ સ્થિર રહી શકે છે.
અર્થશાસ્ત્રીઓનું માનવું છે કે ટેક્સ માળખાને સરળ બનાવવું જરૂરી છે. વર્તમાન સમયમાં અલગ-અલગ દર હોવાથી ન માત્ર વેપારીઓને મુશ્કેલી થાય છે પરંતુ ગ્રાહકોને પણ ભ્રમ રહે છે.
