નેપાળમાં પૂર્વ રાજા જ્ઞાનેન્દ્ર શાહની સક્રિયતા: રાજકીય પુનરાગમનના સંકેતો?

નેપાળમાં પૂર્વ રાજા જ્ઞાનેન્દ્ર શાહ દ્વારા જેન-ઝેડ વિરોધ પ્રદર્શન બાદ જનતા સાથે જોડાણ વધારવામાં આવ્યું. તેઓ મંદિરોની મુલાકાત લઈ રહ્યા છે અને રાજશાહી સમર્થક પ્રવૃત્તિઓને સક્રિય કરી રહ્યા છે.

Nepal Proetst: નેપાળમાં રાજશાહી સમર્થકોના આંદોલનના લગભગ છ મહિના પછી, પૂર્વ રાજા જ્ઞાનેન્દ્ર શાહ ફરીથી સક્રિય દેખાઈ રહ્યા છે. 2008માં રાજશાહીના અંત પછી, જ્ઞાનેન્દ્ર શાહ એક સામાન્ય નાગરિક તરીકે જીવન જીવી રહ્યા હતા. તાજેતરના દિવસોમાં, તેમણે મંદિરો અને તીર્થસ્થાનોની મુલાકાત લેવાનું શરૂ કર્યું છે અને સામાન્ય લોકો સાથે જોડાવાનો પ્રયાસ કર્યો છે.

રાજશાહી સમર્થક આંદોલન દરમિયાન, જનતાએ "રાજા પાછા આવો, દેશ બચાવો" ના નારા લગાવ્યા હતા. હવે, જનરેશન ઝેડ (Gen Z) ના વિરોધ પ્રદર્શન બાદ પૂર્વ રાજાની સક્રિયતાએ રાજકીય વર્તુળોમાં ચર્ચાનો વિષય બનાવ્યો છે.

17 વર્ષ પછી રાજકીય પુનરાગમનના સંકેત

2008માં નેપાળમાં રાજશાહી સમાપ્ત થયા પછી, જ્ઞાનેન્દ્ર શાહે લગભગ 17 વર્ષ સુધી શાંત જીવન જીવ્યું. તેઓ કાઠમંડુના નિર્મલ નિવાસમાં રહેતા હતા અને કેટલાક સમય પોતાના નાગાર્જુન પર્વતીય વિસ્તારના ફાર્મહાઉસમાં પણ વિતાવ્યો હતો. માર્ચ 2025માં જ્યારે તેઓ કાઠમંડુ પાછા ફર્યા, ત્યારે હજારો સમર્થકોએ તેમનું ભવ્ય સ્વાગત કર્યું અને નિર્મલ નિવાસ સુધી તેમનો સરઘસ કાઢ્યો.

મે 2025માં, તેમણે પરિવાર સાથે શાહી મહેલની મુલાકાત લીધી અને પૂજા-અર્ચના કરી. જાણકારો માને છે કે આ પ્રવૃત્તિઓ તેમના રાજકીય પુનરાગમનના સંકેત હોઈ શકે છે.

તાજેતરના દિવસોમાં, પૂર્વ રાજાએ પોખરા સહિત અન્ય વિસ્તારોમાં મંદિરો અને તીર્થસ્થાનોની મુલાકાત લીધી. તેમનો પ્રયાસ સામાન્ય લોકો સાથે સંપર્ક સ્થાપિત કરવાનો રહ્યો છે. નિષ્ણાતો માને છે કે આ પગલાં માત્ર ધાર્મિક કે સાંસ્કૃતિક નથી, પરંતુ રાજકીય સંકેતો પણ છે.

રાષ્ટ્રીય પ્રજાતંત્ર પાર્ટી અને રાજશાહીની માંગ

રાષ્ટ્રીય પ્રજાતંત્ર પાર્ટી (RPP) ખુલ્લેઆમ રાજશાહીની વાપસી અને નેપાળને હિંદુ રાષ્ટ્ર બનાવવાની માંગ કરી રહી છે. દેશમાં વધતી મોંઘવારી, ભ્રષ્ટાચાર અને બેરોજગારીને કારણે જનતાનો અસંતોષ વધ્યો છે. આવા સમયે, પૂર્વ રાજાની વાપસી અને સક્રિયતા એ પ્રશ્ન ઊભો કરે છે કે શું નેપાળમાં રાજશાહી ફરીથી પાછી આવી શકે છે.

રાજકીય નિષ્ણાતો કહે છે કે રાજશાહી સમર્થક પ્રવૃત્તિઓ અને જનતામાં અસંતોષ વચ્ચે સંતુલન જાળવવાનો પડકાર વર્તમાન સરકાર માટે મોટો છે.

નેપાળના રાજકીય ઇતિહાસની ઝલક

નેપાળના રાજકારણે દાયકાઓમાં ઘણા ઉતાર-ચઢાવ જોયા છે. મુખ્ય ઘટનાઓ નીચે મુજબ રહી છે:

• 1951: પ્રજાતંત્ર આંદોલનથી રાણા શાસનનો અંત આવ્યો.
• 1959: નેપાળમાં પ્રથમ વખત લોકશાહી ચૂંટણીઓ યોજાઈ.
• 1960: રાજા મહેન્દ્રએ સંસદ ભંગ કરીને પંચાયતી પ્રણાલી લાગુ કરી.
• 1990: જનઆંદોલનથી બહુપક્ષીય લોકશાહી અને બંધારણીય રાજશાહી પુનઃસ્થાપિત થઈ.
• 1996-2006: માઓવાદી વિદ્રોહ દરમિયાન રાજશાહી સમાપ્ત કરવાની માંગ તેજ થઈ.
• 2001: દરબાર હત્યાકાંડમાં રાજા બીરેન્દ્ર અને શાહી પરિવારના ઘણા સભ્યો માર્યા ગયા, જ્ઞાનેન્દ્ર શાહ ફરીથી રાજા બન્યા.
• 2005: રાજા જ્ઞાનેન્દ્રએ સમગ્ર સત્તા પોતાના હાથમાં લીધી અને સંસદ ભંગ કરી દીધી.
• 2006: જનઆંદોલનથી સંસદની પુનઃસ્થાપના થઈ અને રાજશાહીની શક્તિઓ ઓછી થઈ.
• 2008: રાજશાહીનો અંત અને લોકશાહી ગણરાજ્યની જાહેરાત.
• 2015: નવું બંધારણ અપનાવવામાં આવ્યું, સંઘીય માળખું અને 7 પ્રાંતોની સ્થાપના.
• 2022: સામાન્ય ચૂંટણીઓ અને ત્રિશંકુ સંસદ, અસ્થિર ગઠબંધન સરકાર બની.
• 2024: કે.પી. શર્મા ઓલી ચોથી વખત વડાપ્રધાન બન્યા.
• 2025: સરકાર સામે જેન-ઝી (Gen Z) નું વિરોધ પ્રદર્શન, કે.પી. શર્મા ઓલીનું રાજીનામું.