ઓગસ્ટ 2025માં ભારતનો છૂટક ફુગાવાનો દર 2.07% પર પહોંચ્યો, જે જુલાઈના 1.55% કરતાં વધુ છે. આ વધારો મુખ્યત્વે ખાદ્ય પદાર્થોની કિંમતોમાં થયેલો વધારો અને બેઝ ઇફેક્ટ ઘટવાને કારણે થયો છે. છેલ્લા નવ મહિનાથી ફુગાવામાં સતત ઘટાડો થઈ રહ્યો હતો અને તે RBIના 2-6%ના લક્ષ્યાંક કરતાં ઘણો નીચે હતો.
ભારતમાં છૂટક ફુગાવો: સાનુકુળ અને કાર્યક્રમ અમલીકરણ મંત્રાલય (MoSPI) ના આંકડા મુજબ, ઓગસ્ટ 2025માં ભારતમાં છૂટક ફુગાવાનો દર 2.07% રહ્યો, જે જુલાઈના 1.55% કરતાં વધુ છે. ફુગાવામાં આ વધારો મુખ્યત્વે ખાદ્ય પદાર્થોની કિંમતોમાં થયેલો વધારો અને બેઝ ઇફેક્ટ ઘટવાને કારણે થયો છે. જુલાઈ સુધી સતત નવ મહિના સુધી ઘટતા ફુગાવા દરે RBIના 2-6%ના લક્ષ્યાંક કરતાં ઘણું નીચું સ્તર દર્શાવ્યું હતું, જ્યારે ઓગસ્ટમાં નજીવો વધારો નોંધાયો હતો.
ફુગાવામાં વધારાના કારણો
નિષ્ણાતોના મતે, ઓગસ્ટમાં છૂટક ફુગાવામાં વધારાના બે મુખ્ય કારણો છે. પહેલું, ખાદ્ય પદાર્થોની કિંમતોમાં થયેલો વધારો. સામાન્ય રીતે જ્યારે ખાદ્ય પદાર્થોની કિંમતો વધે છે ત્યારે ફુગાવા પર સીધી અસર પડે છે. બીજું કારણ બેઝ ઇફેક્ટનું ઘટવું છે. વાર્ષિક આંકડાઓની સરખામણી કરીએ તો જો ગયા વર્ષની કિંમતો ઓછી રહી હોય, તો આ વર્ષનો નજીવો વધારો પણ ફુગાવાના દરને ઉપર દર્શાવી શકે છે.
નિષ્ણાતોએ જણાવ્યું કે ઓગસ્ટમાં ખાદ્ય પદાર્થોના ભાવમાં થયેલા વધારાને કારણે જ છૂટક ફુગાવામાં આ વધારો નોંધાયો છે. આ ઉપરાંત, અન્ય જરૂરી ચીજવસ્તુઓ અને પરિવહન ખર્ચમાં પણ નજીવો વધારો થતાં ફુગાવા પર દબાણ આવ્યું.
સરકારી નીતિઓનું યોગદાન
રિઝર્વ બેંક ઓફ ઇન્ડિયા ફુગાવાને 2 થી 6 ટકાની વચ્ચે રાખવાનો લક્ષ્યાંક રાખે છે. આ વર્ષે અત્યાર સુધી RBIએ વ્યાજ દરોમાં કુલ 100 બેસિસ પોઈન્ટનો ઘટાડો કર્યો છે. જોકે, પોતાની તાજેતરની બેઠકમાં બેંકે વ્યાજ દરોમાં કોઈ ફેરફાર કર્યો નથી. આ પહેલા ઓક્ટોબર 2024માં ફુગાવાનો દર 6.21% હતો. ત્યારબાદ સતત દર મહિને ફુગાવાના દરમાં ઘટાડો જોવા મળ્યો.
જૂન 2025માં ફુગાવાનો દર 2.82% રહ્યો હતો. જુલાઈમાં તે 2.1% અને ઓગસ્ટમાં 2.07% પર નોંધાયો હતો. છેલ્લા વર્ષની સરખામણીમાં આ વર્ષે ઓગસ્ટમાં ફુગાવામાં નજીવો વધારો થયો છે. રોઇટર્સના એક સર્વે મુજબ, ઓગસ્ટમાં ફુગાવાના દરમાં થોડો વધારો થવાની સંભાવના પહેલાથી જ વ્યક્ત કરવામાં આવી રહી હતી.
ખાદ્ય પદાર્થો પર વિશેષ ધ્યાન
ઓગસ્ટમાં ફુગાવામાં વધારવાનું સૌથી મોટું કારણ ખાદ્ય પદાર્થો રહ્યા. શાકભાજી, દાળ અને દૂધ જેવી રોજિંદી વસ્તુઓના ભાવ વધતાં સામાન્ય માણસની કમર પર અસર પડી. આ ઉપરાંત, તેલ, ખાંડ અને અનાજની કિંમતોમાં પણ વધારો થયો.
નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે આવનારા મહિનાઓમાં જો હવામાન અને ઉત્પાદનમાં કોઈ મોટો ફેરફાર નહીં થાય તો ખાદ્ય ફુગાવામાં સ્થિરતા જળવાઈ રહી શકે છે. જ્યારે, જો કોઈ કારણોસર અનાજ અને શાકભાજીના પુરવઠામાં ઘટાડો થાય તો ફુગાવામાં વધુ વધારો થઈ શકે છે.
ફુગાવાના દરમાં ધીમો ઘટાડો
છેલ્લા નવ મહિનાના અહેવાલો દર્શાવે છે કે ભારતમાં ફુગાવાના દરમાં એકંદરે ઘટાડો રહ્યો છે. જૂન 2025માં 2.82%, જુલાઈમાં 2.1% અને ઓગસ્ટમાં 2.07%નો દર નોંધાયો. આ દર RBIના લક્ષ્યાંક મર્યાદામાં જળવાઈ રહ્યો છે.
નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે સરકારની નીતિઓ, કૃષિ ઉત્પાદનની સ્થિરતા અને વૈશ્વિક આર્થિક પરિસ્થિતિઓના આધારે આવનારા મહિનાઓમાં ફુગાવા પર નિયંત્રણ શક્ય છે. જો ખાદ્ય અને જરૂરી ચીજવસ્તુઓની કિંમતોમાં સ્થિરતા જળવાઈ રહે, તો છૂટક ફુગાવાને મર્યાદિત રાખી શકાય છે.
ફુગાવાના દરમાં નજીવા વધારાથી ગ્રાહકોની ખરીદ શક્તિ પર સીધી અસર પડે છે. જોકે, 2.07%નો દર બહુ વધારે માનવામાં આવતો નથી અને તે RBIના લક્ષ્યાંકની મર્યાદામાં છે. આ છતાં, નિષ્ણાતોએ સૂચવ્યું છે કે સામાન્ય માણસે પોતાના ખર્ચ અને બચત પર ધ્યાન આપવું જોઈએ.
