લેહ હિંસા બાદ ધરપકડ કરાયેલા પર્યાવરણવિદ્ સોનમ વાંગચુકની મુક્તિ પર આજે સુપ્રીમ કોર્ટમાં સુનાવણી થશે. તેમની પત્ની ગીતાંજલિએ અરજી દાખલ કરીને ધરપકડને ગેરકાયદેસર ગણાવી છે અને તાત્કાલિક મુક્તિની માંગ કરી છે.
New Delhi: લેહમાં તાજેતરમાં ફાટી નીકળેલી હિંસા બાદ ધરપકડ કરાયેલા પર્યાવરણ કાર્યકર અને શિક્ષણ સુધારક સોનમ વાંગચુકની મુક્તિને લઈને આજે સુપ્રીમ કોર્ટમાં મહત્વપૂર્ણ સુનાવણી થવા જઈ રહી છે. તેમની પત્ની ગીતાંજલિ વાંગચુકે સુપ્રીમ કોર્ટમાં અરજી દાખલ કરીને પતિની ધરપકડને ગેરકાયદેસર ગણાવી છે અને તેમની તાત્કાલિક મુક્તિની માંગ કરી છે.
લેહ હિંસા બાદ થયેલી ધરપકડ
24 સપ્ટેમ્બરના રોજ લેહમાં અચાનક હિંસા ફાટી નીકળી હતી. આ હિંસા દરમિયાન પ્રદર્શનકારીઓએ સરકારી સંપત્તિઓને નુકસાન પહોંચાડ્યું હતું અને ભારતીય જનતા પાર્ટી (BJP)ના સ્થાનિક મુખ્યાલયને પણ આગ ચાંપી દીધી હતી. આ ઘટના બાદ પોલીસે પરિસ્થિતિને નિયંત્રિત કરવા માટે કર્ફ્યુ લગાવી દીધો હતો અને ઘણા વિસ્તારોમાં ઇન્ટરનેટ સેવાઓ પણ બંધ કરી દીધી હતી.
હિંસામાં ચાર લોકોના મોત થયા હતા, જ્યારે ડઝનબંધ લોકો ઘાયલ થયા હતા. પોલીસ તપાસમાં આ વાત સામે આવી કે આ સમગ્ર ઘટનાક્રમમાં સોનમ વાંગચુકની ભૂમિકા શંકાસ્પદ છે. આરોપ છે કે તેમના કેટલાક નિવેદનો અને ભાષણોએ પ્રદર્શનને ઉશ્કેરવાનું કામ કર્યું હતું, જેના પછી ભીડે હિંસક રૂપ ધારણ કર્યું હતું.
NSA હેઠળ દાખલ થયેલો કેસ
ઘટનાના બે દિવસ બાદ એટલે કે 26 સપ્ટેમ્બરના રોજ સોનમ વાંગચુકને કસ્ટડીમાં લેવામાં આવ્યા. તેમના પર રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા અધિનિયમ (NSA) હેઠળ કેસ દાખલ કરવામાં આવ્યો છે. આ અધિનિયમ તે કેસોમાં લાગુ કરવામાં આવે છે, જ્યાં વ્યક્તિની ગતિવિધિઓ રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા અથવા જાહેર વ્યવસ્થા માટે જોખમરૂપ માનવામાં આવે છે.
સરકારી સૂત્રો અનુસાર, તપાસ દરમિયાન એવો પણ દાવો કરવામાં આવ્યો કે વાંગચુકના કેટલાક સંગઠનોનો સંબંધ પાકિસ્તાની ગુપ્તચર એજન્સી ISI સાથે રહ્યો છે. જોકે, આ દાવાઓની સ્વતંત્ર પુષ્ટિ હજુ સુધી થઈ શકી નથી.
પત્ની ગીતાંજલિએ સુપ્રીમ કોર્ટમાં દાખલ કરી અરજી
સોનમ વાંગચુકની પત્ની ગીતાંજલિ વાંગચુકે પતિની ધરપકડ વિરુદ્ધ સુપ્રીમ કોર્ટમાં અરજી દાખલ કરી છે. તેમનું કહેવું છે કે સોનમને રાજકીય દબાણમાં ખોટી રીતે ધરપકડ કરવામાં આવી છે.
ગીતાંજલિએ કહ્યું છે કે સોનમ વાંગચુક હંમેશા શાંતિ અને પર્યાવરણ સંરક્ષણ માટે કામ કરતા રહ્યા છે, અને તેમણે ક્યારેય હિંસાનું સમર્થન કર્યું નથી. તેમનો એવો પણ આરોપ છે કે સરકારે કોઈ નક્કર પુરાવા વિના તેમને NSA જેવા કઠોર કાયદા હેઠળ ધરપકડ કરી છે.
સુપ્રીમ કોર્ટે આ અરજી પર આજે 6 ઓક્ટોબરના રોજ સુનાવણી નિર્ધારિત કરી છે. આ સુનાવણીમાં અદાલત એ નક્કી કરશે કે શું ધરપકડમાં કાયદાકીય પ્રક્રિયાનું પાલન થયું હતું કે નહીં.
લેહ હિંસામાં શું થયું હતું?
24 સપ્ટેમ્બરના રોજ લદ્દાખની સ્વાયત્તતા અને સ્થાનિક રોજગારને લઈને પ્રદર્શન કરી રહેલા લોકોનું ટોળું અચાનક હિંસક બની ગયું. ટોળાએ અનેક વાહનો અને સરકારી ઇમારતોને નુકસાન પહોંચાડ્યું. પોલીસે જ્યારે પરિસ્થિતિને કાબૂમાં કરવાનો પ્રયાસ કર્યો, ત્યારે સ્થિતિ વણસી ગઈ અને પોલીસને ગોળીબાર કરવો પડ્યો.
આ ગોળીબારમાં ચાર લોકોના મોત થયા અને ઘણા ઘાયલ થયા. ત્યારબાદ પ્રશાસને કર્ફ્યુ લાગુ કરી દીધો અને ઘણા દિવસો સુધી વિસ્તારમાં સુરક્ષા દળો તૈનાત રહ્યા.
વાંગચુક વિરુદ્ધ વિદેશી ફંડિંગની તપાસ પણ શરૂ
પોલીસ સૂત્રો અનુસાર, સોનમ વાંગચુકના બે NGO દ્વારા વિદેશી ફંડિંગના વ્યવહારોના સંકેતો મળ્યા છે. તપાસ એજન્સીઓ હવે આ વ્યવહારોની ઊંડાણપૂર્વક તપાસ કરી રહી છે.
જોકે, સોનમ વાંગચુકે આ આરોપોને સંપૂર્ણપણે નકારી કાઢ્યા છે. તેમણે કહ્યું કે તેમના તમામ સંગઠનો કાયદેસર રીતે નોંધાયેલા છે અને પારદર્શક રીતે કામ કરે છે.
કોણ છે સોનમ વાંગચુક?
સોનમ વાંગચુક એક જાણીતા શિક્ષણવિદ્ અને પર્યાવરણવિદ્ છે. તેઓ લદ્દાખમાં વૈકલ્પિક શિક્ષણ અને ટકાઉ જીવનશૈલીને પ્રોત્સાહન આપવા માટે જાણીતા છે.
તેમણે સેક્મોલ (SECMOL) નામની સંસ્થાની સ્થાપના કરી હતી, જે સ્થાનિક વિદ્યાર્થીઓને વ્યવહારુ અને જીવન આધારિત શિક્ષણ આપે છે. તેમની વિચારધારા પર જ આમિર ખાનની ફિલ્મ “3 Idiots” ના પાત્ર ‘ફુનસુખ વાંગડુ’નું પાત્ર આધારિત હતું.
વાંગચુક લાંબા સમયથી લદ્દાખને બંધારણની છઠ્ઠી અનુસૂચિ (Sixth Schedule) માં સમાવિષ્ટ કરવાની માંગ કરતા રહ્યા છે, જેથી અહીંના લોકોને પોતાના સંસાધનો અને ભૂમિ પર અધિકાર મળી શકે.
વાંગચુકની અપીલ – “શાંતિ જાળવી રાખો”
ધરપકડ બાદ જોધપુર જેલમાંથી સોનમ વાંગચુકે સોશિયલ મીડિયા દ્વારા એક સંદેશ જારી કર્યો. તેમણે કહ્યું કે તેઓ શારીરિક અને માનસિક રીતે સંપૂર્ણપણે સ્વસ્થ છે અને પોતાના સમર્થકોને શાંતિ જાળવી રાખવાની અપીલ કરી.
તેમણે લખ્યું, “હું લેહના તમામ લોકોને આગ્રહ કરું છું કે કોઈપણ પ્રકારની હિંસાથી દૂર રહે. અમે ન્યાયિક માર્ગથી જ સમાધાન ઇચ્છીશું. પીડિત પરિવારો પ્રત્યે મારી ઊંડી સંવેદનાઓ છે.”
