बिहार बंद दरम्यान, राहुल गांधी यांच्या ट्रकमवर चढण्यापासून पप्पू यादव आणि कन्हैया यांना रोखले गेले. यामुळे तेजस्वी यादव यांच्यासोबतचा जुना वाद पुन्हा एकदा चर्चेत आला आहे. महाआघाडीमध्ये अंतर्गत खटके उघडपणे समोर आले.
Bihar Election: 9 जुलै रोजी बिहारमध्ये महाआघाडीने (महागठबंधन) बोलावलेल्या बंदमध्ये एक नवा वाद समोर आला. लोकसभेत विरोधी पक्षनेते राहुल गांधी यांच्या नेतृत्वाखाली झालेल्या या विरोध प्रदर्शनात, जेव्हा पप्पू यादव आणि कन्हैया कुमार यांना एकाच मंचावर, म्हणजे ट्रकमवर चढण्यापासून रोखले गेले, तेव्हा हे केवळ तांत्रिक बिघाड किंवा सुरक्षेचे कारण नव्हते. या घटनेमुळे, पप्पू यादव आणि कन्हैया विरुद्ध तेजस्वी यादव यांच्यातील जुना वाद पुन्हा एकदा चव्हाट्यावर आला.
विरोधकांचे कारण: मतदार यादीच्या पडताळणीवर आक्षेप
बिहार निवडणुकीपूर्वी राज्यात सुरू असलेल्या मतदार यादीच्या गहन पुनरीक्षण आणि पडताळणी अभियानावरून विरोधी पक्षांनी राज्य सरकारवर निशाणा साधला होता. याच विरोधात हा बिहार बंद (Bihar Band) पुकारण्यात आला होता. बंदच्या समर्थनार्थ राहुल गांधी, तेजस्वी यादव आणि महाआघाडीचे अनेक नेते रस्त्यावर उतरले. मात्र, जेव्हा पप्पू यादव आणि कन्हैया कुमार यांना ट्रकमवर चढण्यापासून रोखले गेले, तेव्हा हा मुद्दा राजकीय वादात बदलला.
विरोध की राजकारण की नेतृत्वाची असुरक्षितता?
अनेक राजकीय विश्लेषकांचे (Political Analyst) असे मत आहे की, राष्ट्रीय जनता दल (RJD) आणि विशेषत: तेजस्वी यादव यांना कन्हैया कुमार आणि पप्पू यादव यांच्यासारख्या नेत्यांशी जुळवून घेणे कठीण झाले आहे. दोन्ही नेते आपापल्या प्रभाव क्षेत्रात मजबूत पकड ठेवतात. पप्पू यादव हे कोसी आणि सीमांचल भागात प्रभावशाली आहेत, तर कन्हैया कुमार युवक आणि शहरी मुस्लिम समाजात लोकप्रिय आहेत. याच कारणामुळे, आरजेडी या नेत्यांना महाआघाडीमध्ये समान स्थान (Space) देण्यास कचरते.
जातीय आणि प्रादेशिक समीकरणांचे राजकारण
तेजस्वी यादव आणि पप्पू यादव हे दोघेही यादव (Yadav) समुदायाचे आहेत, जो आरजेडीचा पारंपरिक व्होट बँक आहे. पप्पू यादव यांनी स्वतंत्र पक्ष स्थापन केला आणि नंतर काँग्रेसमध्ये प्रवेश केला, याचे कारण म्हणजे त्यांना तेजस्वी यादव यांचे नेतृत्व मान्य नव्हते. तसेच, सीमांचलसारख्या (Seemanchal) क्षेत्रात मुस्लिम-यादव समीकरणावर दोघांची नजर आहे. यामुळे पप्पू यादव यांचा उदय आरजेडीला थेट राजकीय धोका वाटतो.
कन्हैयाची (Kanhaiya Kumar) चुनौती: युवा चेहऱ्याची टक्कर
कन्हैया कुमार यांची प्रतिमा एक तरुण, तडफदार आणि विचारधारेवर आधारित नेत्याची आहे. आरजेडीने गेल्या अनेक वर्षांपासून तेजस्वी यादव यांना बिहारच्या युवा राजकारणाचा चेहरा बनवण्याचा प्रयत्न केला आहे. अशा स्थितीत, काँग्रेसमध्ये सामील झालेल्या कन्हैया कुमार यांच्या वाढत्या लोकप्रियतेमुळे आरजेडी अस्वस्थ आहे. म्हणूनच, सहयोगी पक्षाचे नेते असूनही, त्यांना मुख्य मंचावर स्थान दिले जात नाही.
प्रशांत किशोर आणि इतर नेत्यांची प्रतिक्रिया
जन सुराजचे नेते प्रशांत किशोर (Prashant Kishor) यांनी या घटनेवर प्रतिक्रिया देताना सांगितले की, आरजेडीला अशा प्रभावशाली (Influential) नेत्यांची भीती वाटते, जे त्यांच्या नेतृत्वाला आव्हान देऊ शकतात. त्यांनी कन्हैया कुमार यांना प्रतिभावान (Talented) नेता म्हटले. तसेच, शिवसेना (शिंदे गट) चे नेते संजय निरुपम (Sanjay Nirupam) यांनी आरोप केला की, काँग्रेसने पप्पू यादव आणि कन्हैया यांची जाहीर बेइज्जती केली आणि हे सर्व आरजेडीच्या दबावामुळे झाले. जेडीयूनेही (JDU) या मुद्द्यावरून आरजेडी आणि तेजस्वी यादव यांना घेरले.
यापूर्वीही दिसले आहेत मतभेद
तेजस्वी यादव (Tejashwi Yadav) आणि या नेत्यांमध्ये मतभेद (Differences) निर्माण होण्याची ही पहिलीच वेळ नाही. 2019 मध्ये, जेव्हा कन्हैया कुमार बेगुसरायमधून निवडणूक लढले, तेव्हा आरजेडीने आघाडीत असूनही, तेथे आपला उमेदवार उतरवला होता. 2024 मध्येही काँग्रेस त्यांना बेगुसरायमधून निवडणुकीत उतरवू इच्छित होती, पण नाइलाजाने त्यांना उत्तर-पूर्व दिल्लीतून निवडणूक लढवावी लागली.
पप्पू यादव यांच्याबद्दल बोलायचं झाल्यास, 2024 निवडणुकीपूर्वी त्यांनी आरजेडीमध्ये विलीनीकरण (Merger) करण्याची चर्चा केली होती, परंतु जागावाटपावरून (Seat Sharing) एकमत होऊ शकले नाही. त्यांनी काँग्रेसमध्ये (Congress) आपल्या पक्षाचे विलीनीकरण केले, पण नंतर त्यांना तिकीट न मिळाल्यामुळे, अपक्ष निवडणूक लढवली आणि जिंकले.
