या वर्षी दिवाळी 20 ऑक्टोबर 2025 (सोमवार) रोजी साजरी केली जाईल, 21 ऑक्टोबर रोजी नाही. पंचांग गणनेनुसार, या दिवशी अमावस्या तिथी प्रदोष आणि महानिशीथ काळापर्यंत राहील, जी लक्ष्मी पूजनासाठी सर्वोत्तम मानली जाते. 21 ऑक्टोबरच्या संध्याकाळपर्यंत अमावस्या समाप्त होईल, त्यामुळे मुख्य पूजा 20 ऑक्टोबरच्या रात्रीच केली जाईल.
Diwali 2025: दिवाळीबाबत लोकांमध्ये संभ्रम होता की हा सण 20 की 21 ऑक्टोबर रोजी साजरा केला जाईल. पंडितांनुसार, या वर्षी कार्तिक कृष्ण अमावस्या 20 ऑक्टोबर रोजी दुपारी 3:44 वाजता सुरू होऊन रात्रभर व्यापिनी राहील, तर 21 ऑक्टोबर रोजी सूर्यास्तानंतर ती समाप्त होईल. त्यामुळे शास्त्रानुसार, जेव्हा अमावस्या प्रदोष आणि महानिशीथ या दोन्ही काळात असते, त्याच दिवशी लक्ष्मी पूजन श्रेष्ठ मानले जाते. याप्रमाणे, या वर्षी दिवाळीचा महापर्व 20 ऑक्टोबर 2025, सोमवार रोजी साजरा केला जाईल. तसेच, धनतेरस 18 ऑक्टोबर, नरक चतुर्दशी 19 ऑक्टोबर, गोवर्धन पूजा 22 ऑक्टोबर आणि भाऊबीज 23 ऑक्टोबर रोजी साजरे केले जातील.
दिवाळीचे धार्मिक महत्त्व
दिवाळीचा सण कार्तिक महिन्याच्या कृष्ण पक्षातील अमावस्या तिथीला साजरा केला जातो. हा दिवस माता लक्ष्मी, भगवान गणेश आणि कुबेर देव यांच्या पूजेसाठी अत्यंत शुभ मानला गेला आहे. अशी मान्यता आहे की, या दिवशी जो व्यक्ती प्रदोष काळात किंवा महानिशीथ काळात विधीपूर्वक पूजा करतो, त्याच्या घरात धन, सुख आणि समृद्धी वास करते. दिव्यांनी उजळलेला हा सण अंधारावर प्रकाशाचा आणि नकारात्मकतेवर सकारात्मकतेच्या विजयाचे प्रतीक मानला जातो.
20 ऑक्टोबर रोजी दिवाळी का साजरी केली जाईल?
पंडितांनुसार, धर्मशास्त्रामध्ये असे नमूद केले आहे की, दिवाळीचा सण त्याच दिवशी साजरा केला पाहिजे, ज्या दिवशी अमावस्या तिथी प्रदोष काळ आणि महानिशीथ काळात व्यापिनी असेल. या वेळी 20 ऑक्टोबर 2025 रोजी चतुर्दशी तिथी दुपारी 03 वाजून 44 मिनिटांपर्यंत राहील, त्यानंतर अमावस्या तिथी सुरू होईल आणि ती रात्रभर राहील. याच कारणामुळे 20 ऑक्टोबरच्या रात्री दिवाळी साजरी केली जाईल.
21 ऑक्टोबर रोजी अमावस्या तिथी सूर्योदयापासून सायंकाळी 05 वाजून 54 मिनिटांपर्यंतच राहील, त्यानंतर कार्तिक शुक्ल प्रतिपदा सुरू होईल. या दिवशी सूर्यास्तानंतर केवळ 24 मिनिटांपर्यंत अमावस्या राहील, त्यामुळे रात्रीचा पूजन काळ योग्य राहणार नाही. हेच कारण आहे की 21 ऑक्टोबर रोजी दिवाळी नव्हे, तर स्नान-दानाची अमावस्या मानली जाईल.
चौघडियानुसार शुभ वेळ
पंडितांनुसार, 20 ऑक्टोबर रोजी सायंकाळी 05 वाजून 36 मिनिटांपासून 07 वाजून 10 मिनिटांपर्यंत चर चौघडियाची वेळ राहील. यानंतर लाभ चौघडियाची वेळ सकाळी 10 वाजून 19 मिनिटांपासून 11 वाजून 53 मिनिटांपर्यंत आणि रात्री 01 वाजून 28 मिनिटांपासून 06 वाजून 11 मिनिटांपर्यंत शुभ, अमृत आणि चर चौघडियाचा योग बनेल. या सर्व मुहूर्तांमध्ये लक्ष्मी पूजन करणे अत्यंत मंगलकारी राहील.
21 ऑक्टोबरची स्थिती
21 ऑक्टोबर 2025, मंगळवार रोजी अमावस्या तिथी सूर्योदयापासून सायंकाळी 05 वाजून 54 मिनिटांपर्यंत राहील, त्यानंतर कार्तिक शुक्ल प्रतिपदा सुरू होईल. या दिवशी प्रदोष काळ सायंकाळी 05 वाजून 36 मिनिटांपासून रात्री 08 वाजून 07 मिनिटांपर्यंत राहील, परंतु त्यावेळी अमावस्या तिथी सूर्यास्तानंतर केवळ 24 मिनिटांपर्यंतच असेल.
यानंतर वृषभ लग्न 06 वाजून 55 मिनिटांनी सुरू होईल, तोपर्यंत अमावस्या समाप्त झालेली असेल. याच कारणामुळे 21 ऑक्टोबरच्या रात्री ना तर अमावस्या राहील आणि ना स्थिर लग्नात पूजन करणे शक्य होईल. हेच कारण आहे की 21 ऑक्टोबर रोजी दिवाळीचे पूजन योग्य मानले गेलेले नाही.
दिवाळीशी संबंधित इतर सण
या वेळी पाच दिवसांचा दीपोत्सव 18 ऑक्टोबरपासून सुरू होईल.
- 18 ऑक्टोबर रोजी धनतेरसचा सण साजरा केला जाईल.
- 19 ऑक्टोबर रोजी नरक चतुर्दशी किंवा छोटी दिवाळी साजरी केली जाईल.
- 20 ऑक्टोबर रोजी दिवाळीचा मुख्य सण असेल.
- 21 ऑक्टोबर रोजी स्नान-दानाची अमावस्या पुण्यकाळात राहील.
- 22 ऑक्टोबर रोजी गोवर्धन पूजा आणि अन्नकूट उत्सव साजरा केला जाईल.
- 23 ऑक्टोबर रोजी भाऊबीजचा सण साजरा केला जाईल.
प्रदोष काळ आणि महानिशीथ काळाचे महत्त्व
धर्मशास्त्रामध्ये प्रदोष काळ आणि महानिशीथ काळ दिवाळी पूजनासाठी सर्वात शुभ मानला गेला आहे. प्रदोष काळ म्हणजे सूर्यास्तानंतर सुमारे दोन तासांपर्यंत चालणारा काळ. या कालावधीत माता लक्ष्मी आणि भगवान गणेश यांची पूजा केल्याने विशेष पुण्य फल प्राप्त होते.
20 ऑक्टोबर रोजी प्रदोष काळ सायंकाळी 05 वाजून 36 मिनिटांपासून रात्री 08 वाजून 07 मिनिटांपर्यंत राहील. या दरम्यान वृषभ लग्न 06 वाजून 59 मिनिटांपासून 08 वाजून 56 मिनिटांपर्यंत राहील, जो स्थिर लग्न मानला जातो. स्थिर लग्नात केलेले पूजन दीर्घकाळ टिकणारे सुख-समृद्धीचे कारक मानले जाते.
यानंतर महानिशीथ काळ रात्री 11 वाजून 45 मिनिटांपासून 12 वाजून 39 मिनिटांपर्यंत राहील. या दरम्यानही अमावस्या तिथी प्रभावी राहील, ज्यामुळे या वेळी पूजन अत्यंत फलदायी राहील.
दिवाळी पूजनाची विधी-विधान
दिवाळीच्या दिवशी सर्वप्रथम घराची नीट साफसफाई केली जाते आणि मुख्य दारावर रांगोळी काढली जाते. पूजा स्थळी चौरंगावर लाल वस्त्र अंथरून माता लक्ष्मी, भगवान गणेश आणि कुबेर देव यांच्या प्रतिमा स्थापित केल्या जातात. पूजेमध्ये गंगाजल, अक्षता, फुले, रोळी, मिठाई, खील-बताशे आणि नवीन नाणी ठेवली जातात.
लक्ष्मी पूजन वृषभ लग्नात करणे सर्वात शुभ मानले गेले आहे. पूजेदरम्यान लक्ष्मीजींच्या “ॐ श्रीं ह्रीं क्लीं महालक्ष्म्यै नमः” या मंत्राचा जप करा. गणेशजींच्या “ॐ गं गणपतये नमः” या मंत्राचा उच्चार करा. पूजेनंतर दिवे लावून घराच्या प्रत्येक कोपऱ्यात प्रकाश करा आणि माता लक्ष्मीचे स्वागत करा.
