भारतातील डिजिटल सुरक्षेशी संबंधित प्रमुख सरकारी संस्था असलेल्या इलेक्ट्रॉनिक्स आणि माहिती तंत्रज्ञान मंत्रालय (MeitY) आणि भारतीय संगणक आणीबाणी प्रतिसाद संघ (CERT-In) ने अलीकडेच एक महत्त्वाचा इशारा जारी केला आहे. या इशार्यात आयफोन आणि अँड्रॉइड दोन्ही वापरकर्त्यांना आपला मोबाईल सॉफ्टवेअर लगेच अपडेट करण्याचे आवाहन करण्यात आले आहे, अन्यथा त्यांचे वैयक्तिक डेटा हॅकर्सच्या हाती लागू शकते.
धोका काय आहे?
CERT-In ने इशारा दिला आहे की अलीकडेच एक गंभीर झिरो-डे वल्नरेबिलिटी समोर आली आहे, ज्याचा वापर करून हॅकर्स वापरकर्त्याच्या माहितीशिवाय मोबाईलचा प्रवेश मिळवू शकतात. यामुळे तुमचे चॅट, ईमेल आणि फोटोच नव्हे तर बँकिंग अॅप्स आणि पासवर्ड देखील धोक्यात आहेत. हा बग विशेषतः Apple iOS च्या 17.5.1 पेक्षा जुनी आवृत्ती आणि अँड्रॉइडच्या जुनी आवृत्त्यांना प्रभावित करतो आहे.
याच लक्षात घेऊन Apple ने लगेच iOS 17.5.1 आणि iOS 17.6 बीटा रोलआउट केले आहे. तर दुसरीकडे, Google ने देखील अँड्रॉइड जून 2025 सुरक्षा पॅच जारी केले आहे.
कुणत्या अॅप्सवर परिणाम होतो?
तज्ञांच्या मते, ही सुरक्षा कमतरता मुख्यतः खालील अॅप्सना प्रभावित करू शकते:
- व्हाट्सअॅप आणि टेलिग्राम
- बँकिंग अॅप्स (Paytm, GPay, PhonePe)
- ईमेल अॅप्स (Gmail, Outlook)
- पासवर्ड मॅनेजर्स
- क्लाउड स्टोरेज (Google Drive, iCloud)
वापरकर्त्यांनी काय करावे?
CERT-In आणि MeitY ने सामान्य नागरिकांना खालील सूचना दिल्या आहेत:
- आपल्या मोबाईलचे ऑपरेटिंग सिस्टम लगेच अपडेट करा.
- अनोळखी दुवे, फाइल्स किंवा SMS वर क्लिक करू नका.
- दोन-टप्प्यांचे प्रमाणीकरण (2FA) चालू ठेवा.
- केवळ प्ले स्टोअर किंवा अॅप स्टोअरमधूनच अॅप्स डाउनलोड करा.
- सार्वजनिक WiFi वर बँकिंग किंवा संवेदनशील अॅप्सचा वापर करू नका.
तज्ञ काय म्हणतात?
सायबर सुरक्षा तज्ञ राकेश चौधरी म्हणतात, भारतात स्मार्टफोन वापरकर्ते वेगाने वाढत आहेत, परंतु सुरक्षा जागरूकता अजूनही कमी आहे. हॅकर्स आता AI-टूल्स आणि सोशल इंजिनिअरिंगचा वापर करून वापरकर्त्यांना सहजपणे फसवतात. हा इशारा खूप महत्त्वाचा होता. सरकार डिजिटल इंडिया मोहिमेअंतर्गत डिजिटल साक्षरता आणि सायबर सुरक्षेवर वेगाने काम करत आहे. CERT-In वेळोवेळी असे इशारे जारी करते, परंतु सामान्य वापरकर्त्यांनीही आपल्या डिजिटल सुरक्षेची जबाबदारी घ्यावी.
आपले डिव्हाइस अपडेट करणे हे एक लहानसे पाऊल आहे, परंतु हेच पाऊल तुमचे बँक खाते, वैयक्तिक डेटा आणि खाजगी छायाचित्रे चोरी होण्यापासून वाचवू शकते. डिजिटल युगात सतर्क राहणे म्हणजेच सुरक्षा आहे.
