लेह हिंसाचारानंतर अटक करण्यात आलेले पर्यावरणवादी सोनम वांगचुक यांच्या सुटकेवर आज सर्वोच्च न्यायालयात सुनावणी होणार आहे. त्यांच्या पत्नी गीतांजली यांनी अटक बेकायदेशीर असल्याचे सांगत तातडीने सुटका करण्याची मागणी करणारी याचिका दाखल केली आहे.
New Delhi: लेहमध्ये नुकत्याच उसळलेल्या हिंसाचारानंतर अटक करण्यात आलेले पर्यावरण कार्यकर्ते आणि शिक्षण सुधारक सोनम वांगचुक यांच्या सुटकेसंदर्भात आज सर्वोच्च न्यायालयात महत्त्वपूर्ण सुनावणी होणार आहे. त्यांच्या पत्नी गीतांजली वांगचुक यांनी सर्वोच्च न्यायालयात याचिका दाखल करून पतीची अटक बेकायदेशीर असल्याचे म्हटले आहे आणि त्यांची तात्काळ सुटका करण्याची मागणी केली आहे.
लेह हिंसाचारानंतर अटक
24 सप्टेंबर रोजी लेहमध्ये अचानक हिंसाचार उसळला होता. या हिंसाचारदरम्यान आंदोलकांनी सरकारी मालमत्तेचे नुकसान केले आणि भारतीय जनता पक्षाच्या (BJP) स्थानिक मुख्यालयालाही आग लावली. या घटनेनंतर पोलिसांनी परिस्थिती नियंत्रणात आणण्यासाठी संचारबंदी लागू केली आणि अनेक भागांमध्ये इंटरनेट सेवाही बंद केल्या.
या हिंसाचारात चार लोकांचा मृत्यू झाला, तर डझनभर लोक जखमी झाले. पोलीस तपासणीत असे समोर आले की, या संपूर्ण घडामोडीत सोनम वांगचुक यांची भूमिका संशयास्पद आहे. त्यांच्या काही विधानांनी आणि भाषणांनी आंदोलनाला प्रवृत्त केले, त्यानंतर जमावाने हिंसक रूप धारण केले, असा आरोप आहे.
एन.एस.ए. (NSA) अंतर्गत गुन्हा दाखल
घटनेच्या दोन दिवसांनंतर म्हणजेच 26 सप्टेंबर रोजी सोनम वांगचुक यांना ताब्यात घेण्यात आले. त्यांच्यावर राष्ट्रीय सुरक्षा अधिनियमांतर्गत (NSA) गुन्हा दाखल करण्यात आला आहे. हे अधिनियम अशा प्रकरणांमध्ये लागू केले जाते, जिथे व्यक्तीच्या कृती राष्ट्रीय सुरक्षा किंवा सार्वजनिक सुव्यवस्थेसाठी धोकादायक मानल्या जातात.
सरकारी सूत्रांनुसार, तपासादरम्यान असाही दावा करण्यात आला की वांगचुक यांच्या काही संघटनांचा संबंध पाकिस्तानी गुप्तचर संस्था आयएसआय (ISI) शी राहिला आहे. मात्र, या दाव्यांची स्वतंत्रपणे अद्याप पुष्टी झालेली नाही.
पत्नी गीतांजली यांनी सर्वोच्च न्यायालयात दाखल केली याचिका
सोनम वांगचुक यांच्या पत्नी गीतांजली वांगचुक यांनी पतीच्या अटकेविरोधात सर्वोच्च न्यायालयात याचिका दाखल केली आहे. त्यांचे म्हणणे आहे की, सोनम यांना राजकीय दबावाखाली चुकीच्या पद्धतीने अटक करण्यात आले आहे.
गीतांजली यांनी सांगितले आहे की, सोनम वांगचुक यांनी नेहमीच शांतता आणि पर्यावरण संरक्षणासाठी काम केले आहे आणि त्यांनी कधीही हिंसाचाराचे समर्थन केले नाही. सरकार ने कोणतेही ठोस पुरावे नसताना त्यांना एन.एस.ए. (NSA) सारख्या कठोर कायद्याखाली अटक केली आहे, असाही त्यांचा आरोप आहे.
सर्वोच्च न्यायालयाने या याचिकेवर आज 6 ऑक्टोबर रोजी सुनावणी निश्चित केली आहे. या सुनावणीत न्यायालय हे ठरवेल की अटकेमध्ये कायदेशीर प्रक्रियेचे पालन झाले आहे की नाही.
लेह हिंसाचारात काय घडले होते?
24 सप्टेंबर रोजी लडाखच्या स्वायत्तता आणि स्थानिक रोजगारासाठी आंदोलन करणाऱ्या लोकांचा जमाव अचानक हिंसक झाला. जमावाने अनेक वाहनांचे आणि सरकारी इमारतींचे नुकसान केले. पोलिसांनी परिस्थिती नियंत्रणात आणण्याचा प्रयत्न केला तेव्हा, परिस्थिती अधिकच बिघडली आणि पोलिसांना गोळीबार करावा लागला.
या गोळीबारात चार लोकांचा मृत्यू झाला आणि अनेक जण जखमी झाले. त्यानंतर प्रशासनाने संचारबंदी लागू केली आणि अनेक दिवस परिसरात सुरक्षा दले तैनात होती.
वांगचुक यांच्या विरोधात परदेशी निधीच्या चौकशीलाही सुरुवात
पोलीस सूत्रांनुसार, सोनम वांगचुक यांच्या दोन स्वयंसेवी संस्थांमार्फत (NGOs) परदेशी निधीच्या व्यवहारांचे संकेत मिळाले आहेत. तपास यंत्रणा आता या व्यवहारांची सखोल चौकशी करत आहेत.
तथापि, सोनम वांगचुक यांनी हे आरोप पूर्णपणे फेटाळून लावले आहेत. त्यांनी सांगितले की, त्यांच्या सर्व संघटना कायदेशीररित्या नोंदणीकृत आहेत आणि पारदर्शक पद्धतीने काम करतात.
कोण आहेत सोनम वांगचुक?
सोनम वांगचुक एक प्रसिद्ध शिक्षणतज्ञ आणि पर्यावरणवादी आहेत. ते लडाखमध्ये पर्यायी शिक्षण आणि शाश्वत जीवनशैलीला प्रोत्साहन देण्यासाठी ओळखले जातात.
त्यांनी सेक्मोल (SECMOL) नावाच्या संस्थेची स्थापना केली होती, जी स्थानिक विद्यार्थ्यांना व्यावहारिक आणि जीवन-आधारित शिक्षण देते. त्यांच्या विचारांवरच आमिर खानच्या “3 Idiots” या चित्रपटातील ‘फुंसुख वांगडू’ या पात्राचे चरित्र आधारित होते.
वांगचुक यांनी बऱ्याच काळापासून लडाखला संविधानाच्या सहाव्या अनुसूचीमध्ये (Sixth Schedule) समाविष्ट करण्याची मागणी केली आहे, जेणेकरून येथील लोकांना त्यांच्या संसाधनांवर आणि जमिनीवर अधिकार मिळू शकतील.
वांगचुक यांचे आवाहन – “शांतता राखा”
अटकेनंतर जोधपूर तुरुंगातून सोनम वांगचुक यांनी सोशल मीडियाद्वारे एक संदेश जारी केला. त्यांनी सांगितले की ते शारीरिक आणि मानसिकदृष्ट्या पूर्णपणे निरोगी आहेत आणि त्यांनी त्यांच्या समर्थकांना शांतता राखण्याचे आवाहन केले.
त्यांनी लिहिले, “मी लेहच्या सर्व लोकांना विनंती करतो की, कोणत्याही प्रकारच्या हिंसाचारापासून दूर राहावे. आम्ही केवळ कायदेशीर मार्गानेच तोडगा काढू इच्छितो. पीडित कुटुंबांप्रति माझ्या सखोल संवेदना आहेत.”
