UIDAI ने आधार नियमांमध्ये बदल करत, नवीन दस्तावेजांची यादी जारी केली आहे. आता एका व्यक्तीकडे फक्त एकच आधार क्रमांक वैध असेल आणि नोंदणी किंवा अपडेटसाठी ओळखपत्र, पत्ता, जन्मतारीख आणि संबंधाचे पुरावे देणारी नवीन कागदपत्रे आवश्यक असतील.
आधार कार्ड: आधार कार्ड आजकाल आपल्या ओळखीचा सर्वात महत्त्वाचा पुरावा बनला आहे. सरकारी योजनांपासून ते बँकिंग सेवा आणि मोबाइल कनेक्शनपर्यंत, प्रत्येक ठिकाणी आधार अनिवार्य झाले आहे. याच दरम्यान, युनिक आयडेंटिफिकेशन अथॉरिटी ऑफ इंडिया (UIDAI) ने आधार संबंधित नियमांमध्ये एक मोठा बदल केला आहे. आता नवीन आधार नोंदणी (एनरोलमेंट) आणि अपडेटसाठी कागदपत्रांची नवीन यादी जारी केली आहे. तसेच, हे देखील स्पष्ट केले आहे की, आता एकाच व्यक्तीकडे केवळ एकच वैध आधार क्रमांक असेल. UIDAI ची ही नवीन मार्गदर्शक तत्त्वे वर्ष 2025-26 पासून लागू होतील आणि 'First Amendment Regulations, 2025' अंतर्गत अपडेट केली गेली आहेत.
आता फक्त एकच आधार क्रमांक वैध असेल
UIDAI ने हे स्पष्ट केले आहे की, कोणत्याही व्यक्तीकडे दोन आधार क्रमांक असल्यास - मग ते तांत्रिक अडचणीमुळे तयार झाले असतील किंवा वारंवार अर्ज केल्यामुळे - त्यापैकी केवळ ज्या आधारमध्ये सर्वात आधी बायोमेट्रिक माहिती नोंदवली गेली आहे, तोच आधार वैध मानला जाईल. म्हणजे, आता एका नागरिकाकडे दोन आधार कार्ड असू शकत नाहीत. जर कोणाकडे दोन आधार क्रमांक असतील, तर त्यापैकी दुसरा UIDAI द्वारे निष्क्रिय केला जाईल. हे पाऊल आधारची पारदर्शकता आणि सुरक्षा टिकवून ठेवण्यासाठी उचलले आहे.
आता आधार अपडेट आणि नोंदणीसाठी बदलली कागदपत्रे
UIDAI ने आधार संबंधित कामांमध्ये वापरल्या जाणाऱ्या कागदपत्रांची यादी सुधारित केली आहे. आता ओळख, पत्ता, जन्मतारीख आणि कौटुंबिक संबंध प्रमाणित करण्यासाठी नवीन प्रकारची कागदपत्रे आवश्यक असतील.
ओळखपत्र
आधार काढण्यासाठी किंवा अपडेट करण्यासाठी व्यक्तीची ओळख प्रमाणित करणाऱ्या कागदपत्रांमध्ये आता खालील गोष्टींचा समावेश आहे:
- पॅन कार्ड
- मतदार ओळखपत्र
- ड्रायव्हिंग लायसन्स
- कोणतेही सरकारी फोटो ओळखपत्र
पत्ता पुरावा
पत्ता सत्यापित करण्यासाठी, खालील कागदपत्रे आता वैध असतील:
- वीज, पाणी किंवा गॅस बिल (3 महिन्यांपेक्षा जास्त जुने नसावे)
- बँक पासबुक
- रेशन कार्ड
- कोणत्याही सरकारी गृहनिर्माण योजने संबंधित कागदपत्रे
जन्मतारखेचा पुरावा
जन्मतारीख प्रमाणित करण्यासाठी, खालील कागदपत्रांचा समावेश केला आहे:
- जन्म प्रमाणपत्र
- पासपोर्ट
- SSLC सर्टिफिकेट (दहावीची मार्कशीट, ज्यामध्ये DOB (जन्मतारीख) नमूद आहे)
कौटुंबिक संबंधाचा पुरावा
जर एखाद्या व्यक्तीला कुटुंबातील सदस्याशी संबंध प्रमाणित करायचा असेल, तर खालील कागदपत्रे उपयोगी येतील:
- सार्वजनिक वितरण प्रणाली (PDS) कार्ड
- MGNREGA जॉब कार्ड
- आई-वडिलांचे नाव स्पष्ट करणारे जन्म प्रमाणपत्र
5 वर्षांखालील मुलांचे आधार
5 वर्षांपेक्षा कमी वयाच्या मुलांचे आधार कार्ड बनवण्यासाठी दोन पर्याय उपलब्ध आहेत:
- कुटुंबातील प्रमुखांच्या कागदपत्रांच्या आधारे मुलाचे आधार कार्ड बनवता येते.
- स्वतंत्रपणे कागदपत्रे सादर करून नोंदणी करता येते.
या मुलांचे आधार कार्ड निळ्या रंगाचे असते, ज्याला 'ब्लू आधार' म्हणतात. हे कार्ड, मूल 5 वर्षांचे होईपर्यंत वैध असते. त्यानंतर बायोमेट्रिक अपडेट करणे आवश्यक आहे.
आधार सुरक्षा आणि पारदर्शकतेच्या दिशेने एक पाऊल
UIDAI चा हा बदल एक मोठी डिजिटल योजना दर्शवतो. यामुळे आधार प्रणाली अधिक पारदर्शक, सुरक्षित आणि विश्वसनीय बनवता येईल. एकाच व्यक्तीच्या नावावर अनेक आधार क्रमांक असणे, हे केवळ नियमांचे उल्लंघन नाही, तर यामुळे फसवणुकीची शक्यताही वाढते. UIDAI च्या या नवीन धोरणामुळे आधारच्या डुप्लिकेशनवर (एकाच व्यक्तीचे अनेक आधार) नियंत्रण येईल आणि अचूक डेटा संकलन सुनिश्चित होईल.
नागरिकांनी काय करावे?
- जर तुमच्याकडे दोन आधार क्रमांक असतील, तर त्वरित जवळच्या आधार सेवा केंद्रावर जाऊन या समस्येचे निराकरण करा.
- जर तुम्हाला नव्याने आधार अपडेट किंवा एनरोलमेंट (नोंदणी) करायची असेल, तर नवीन कागदपत्रांची यादी लक्षात घ्या.
- मुलांसाठी ब्लू आधार बनवताना योग्य कागदपत्रांची माहिती अगोदरच घ्या.
