प्रवर्तन निर्देशनालय (ईडी) ले कांग्रेस नेता प्रियंका गान्धीका पति रोबर्ट वाड्राविरुद्ध जग्गा कारोबारमा भएको कथित धनशोधन (मनी लान्ड्रिङ) सम्बन्धी मुद्दामा चार्जशीट दायर गरेको छ।
ED: रोबर्ट वाड्रा, कांग्रेस नेता प्रियंका गान्धी वाड्राका पति फेरि एकपटक प्रवर्तन निर्देशनालय (ईडी) को रडारमा परेका छन्। ईडीले वाड्राविरुद्ध जग्गा कारोबारमा भएको कथित मनी लान्ड्रिङ मुद्दामा दिल्लीको राउज एभेन्यु कोर्टमा चार्जशीट दायर गरेको छ। यससँगै वाड्राको कम्पनी स्काईलाइट हस्पिटालिटी प्राइभेट लिमिटेडको लगभग ३७.६४ करोड रुपैयाँ बराबरको ४३ अचल सम्पत्तिहरू पनि जफत गरिएको छ।
यो मुद्दा हरियाणाको मानेसर-शिकोहपुर जग्गा कारोबारसँग सम्बन्धित छ, जसमा वाड्रा र अन्य आरोपीहरूमाथि अनियमितता र धनशोधनको गम्भीर आरोप लागेको छ। प्रश्न उठ्छ कि यस मुद्दाको जड के हो, ईडीले वाड्रामाथि के आरोप लगाएको छ र आगामी कानूनी कारबाही के हुन सक्छ? आउनुहोस्, विस्तृत रूपमा जानौं।
के हो रोबर्ट वाड्रासँग जोडिएको सम्पूर्ण मामला?
यस विवादको सुरुवात हरियाणाको मानेसर-शिकोहपुर इलाकामा जग्गा किनबेचबाट भएको थियो। आरोप छ कि वाड्राको कम्पनीले ओंकारेश्वर प्रॉपर्टीजबाट जग्गा किन्यो र यसको म्युटेशन (नामसारी) एक दिनमै गराइयो, जबकि सामान्यतया यसमा तीन महिनासम्म लाग्छ। यसको भोलिपल्टै जग्गा वाड्राको कम्पनीको नाममा हस्तान्तरण गरियो।
त्यसपछि हरियाणाको तत्कालीन भूपेन्द्र सिंह हुड्डा सरकारले वाड्राको कम्पनीलाई यो जग्गा कमर्सियल (व्यावसायिक) कॉलोनीको रूपमा विकसित गर्न लाइसेन्स दियो। जब यो लाइसेन्स मिल्यो, जग्गाको मूल्य कैयौं गुणा बढ्यो। वर्ष २००८ मा वाड्रासँग जोडिएको कम्पनीले त्यही जग्गा रियल एस्टेट दिग्गज डीएलएफलाई ५८ करोड रुपैयाँमा बेच्यो। आरोप छ कि केही महिनामै जग्गाको मूल्य ७७३ प्रतिशतसम्म बढाइयो र यसबाट भारी मुनाफा कमाइयो। पछि हुड्डा सरकारले आवासीय परियोजनाको लाइसेन्स पनि डीएलएफलाई हस्तान्तरण गर्यो।
मामलाको खुलासा कसरी भयो?
यस मामलाको खुलासा तब भयो जब आईएएस अफिसर अशोक खेमका (अब रिटायर्ड) हरियाणामा भूमि पंजीकरण विभागको इन्स्पेक्टर जनरलको पदमा थिए। उनले वाड्रासँग जोडिएको कारोबारहरूको जाँच सुरु गरे। जाँचपछि खेमकाले १५ अक्टोबर २०१२ मा जग्गाको म्युटेशन रद्द गरिदिए। त्यसपछि विवाद बढ्यो र खेमकाको सरुवा गरियो।
हुड्डा सरकारले खेमकामाथि 'अधिकारभन्दा बाहिर गएर कारबाही गरेको' आरोप लगायो र वाड्रालाई क्लीन चिट दियो। पछि बीजेपी सरकार आएपछि मामलाले फेरि गति लियो।
बीजेपी सरकारमा फेरि खुल्यो मामला
२०१४ मा बीजेपी सरकार आएपछि मनोहर लाल खट्टर सरकारले यस कारोबारको जाँचका लागि रिटायर्ड जजको नेतृत्वमा आयोग बनायो। अगस्त २०१६ मा आयोगले १८२ पृष्ठको रिपोर्ट बुझायो तर यसलाई सार्वजनिक गरिएन। हुड्डा सरकारले आयोगको गठनलाई पंजाब-हरियाणा हाईकोर्टमा चुनौती दियो र रिपोर्टलाई सार्वजनिक नगर्ने आश्वासन दियो।
२०१८ मा हरियाणा पुलिसले यस मामलामा केस दर्ता गर्यो, जसमा वाड्रा र हुड्डाको नाम पनि समावेश थियो। १ सेप्टेम्बर २०१८ मा ईडीले यस मामलालाई टेकओभर गर्यो र मनी लान्ड्रिङको जाँच सुरु गर्यो।
ईडीको आरोप के छ?
ईडीको आरोप छ कि रोबर्ट वाड्राले जाली कागजातहरू र झूटो घोषणाको आधारमा जग्गा किनबेच गरेर मुनाफा कमाए। ईडीको भनाइ छ कि यो धनशोधनको क्लासिक केस हो, जसमा प्रॉपर्टी डिल (सम्पत्ति कारोबार) को माध्यमबाट कालो धनलाई सेतो बनाइयो। ईडीले वाड्राको कम्पनी स्काईलाइट हस्पिटालिटीको अलावा ११ अन्य व्यक्तिहरूलाई पनि आरोपी बनाएको छ। अदालतमा दाखिल गरिएको चार्जशीटमा ३७.६४ करोडको सम्पत्तिलाई 'अपराधको कमाई' बताइएको छ।
प्रवर्तन निर्देशनालयले वाड्राको जुन सम्पत्तिहरूलाई अट्याच (जफत) गरेको छ, त्यसको पछाडि धनशोधन रोकथाम अधिनियम (पीएमएलए) को धारा ५ लागू हुन्छ। यस अन्तर्गत ईडीले कुनै पनि संदिग्ध व्यक्तिको त्यो सम्पत्तिलाई अस्थायी रूपमा जफत गर्न सक्छ, जुन अपराधबाट आर्जित मानिन्छ। यस जफत आदेशको वैधता १८० दिनसम्म हुन्छ।
यस अवधिमा ईडीद्वारा नियुक्त न्यायिक प्राधिकरण (Adjudicating Authority) बाट पुष्टि गराइन्छ। यदि प्राधिकरणले यसलाई सही मान्छ भने सम्पत्ति जफत रहन्छ, नभए आफैं मुक्त हुन्छ। ध्यान रहोस्, सम्पत्तिको स्वामित्व ईडीकोमा जाँदैन, केवल कब्जा रहन्छ। यदि आरोपी दोषी साबित हुन्छ भने कोर्टले उसको सम्पत्तिलाई जफत गर्ने आदेश दिन सक्छ।
अब अगाडि के हुन्छ?
अब जब ईडीले चार्जशीट दाखिल गरिसकेको छ, कोर्टले कागजातहरूको जाँच र सत्यापनपछि आरोप तय गर्ने प्रक्रिया सुरु गर्नेछ। त्यसपछि रोबर्ट वाड्रालाई कोर्टमा नियमित रूपमा उपस्थित हुनुपर्नेछ। यदि अदालतले यो मान्दछ कि ईडीको आरोपमा दम छ, भने मुद्दा अगाडि बढ्नेछ। यदि वाड्रा दोषी साबित हुन्छन् भने सम्पत्ति जफत गर्नेका साथै कडा सजायको पनि प्रावधान छ। उता, वाड्रा र हुड्डा दुवैले आरोपलाई राजनीतिक षड्यन्त्र बताइसकेका छन्।
यस चार्जशीटपछि लोकसभामा विपक्षका नेता राहुल गान्धीले केन्द्र सरकारमाथि हमला गरे। उनले भने कि, रोबर्ट वाड्रालाई जानबूझकर परेशान गरिँदैछ। तर आखिरमा जीत सत्यको हुनेछ।
