આ વર્ષે દિવાળી 20 ઓક્ટોબર 2025 (સોમવાર) ના રોજ ઉજવવામાં આવશે, 21 ઓક્ટોબરના રોજ નહીં. પંચાંગની ગણતરી મુજબ આ દિવસે અમાસ તિથિ પ્રદોષ અને મહાનિશીથ કાળ સુધી રહેશે, જે લક્ષ્મી પૂજન માટે સર્વશ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે. 21 ઓક્ટોબરની સાંજ સુધીમાં અમાસ સમાપ્ત થઈ જશે, તેથી મુખ્ય પૂજા 20 ઓક્ટોબરની રાત્રે જ કરવામાં આવશે.
Diwali 2025: દિવાળીને લઈને લોકોમાં ભ્રમ હતો કે તહેવાર 20 કે 21 ઓક્ટોબરના રોજ ઉજવવામાં આવશે. પંડિતો અનુસાર, આ વર્ષે કારતક કૃષ્ણ અમાસ 20 ઓક્ટોબરના રોજ બપોરે 3:44 વાગ્યાથી શરૂ થઈને આખી રાત રહેશે, જ્યારે 21 ઓક્ટોબરના રોજ સૂર્યાસ્ત પછી સમાપ્ત થઈ જશે. તેથી શાસ્ત્રો અનુસાર, જ્યારે અમાસ પ્રદોષ અને મહાનિશીથ કાળ બંનેમાં હોય, તે દિવસે લક્ષ્મી પૂજન શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે. આ પ્રકારે, આ વર્ષે દિવાળીનો મહાપર્વ 20 ઓક્ટોબર 2025 સોમવારના રોજ ઉજવવામાં આવશે. આ સાથે, ધનતેરસ 18 ઓક્ટોબર, નરક ચતુર્દશી 19 ઓક્ટોબર, ગોવર્ધન પૂજા 22 ઓક્ટોબર અને ભાઈ દૂજ 23 ઓક્ટોબરના રોજ ઉજવવામાં આવશે.
દિવાળીનું ધાર્મિક મહત્વ
દિવાળીનો પર્વ કારતક માસના કૃષ્ણ પક્ષની અમાસ તિથિના રોજ ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસ મા લક્ષ્મી, ભગવાન ગણેશ અને કુબેર દેવની આરાધના માટે અત્યંત શુભ માનવામાં આવે છે. માન્યતા છે કે આ દિવસે જે વ્યક્તિ પ્રદોષ કાળ કે મહાનિશીથ કાળમાં વિધિપૂર્વક પૂજા કરે છે, તેના ઘરમાં ધન, સુખ અને સમૃદ્ધિનો વાસ થાય છે. દીવાઓથી ઝળહળતો આ પર્વ અંધકાર પર પ્રકાશ અને નકારાત્મકતા પર સકારાત્મકતાની વિજયનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે.
20 ઓક્ટોબરના રોજ શા માટે ઉજવવામાં આવશે દિવાળી
પંડિતો અનુસાર, ધર્મશાસ્ત્રોમાં ઉલ્લેખ છે કે દિવાળીનો પર્વ તે જ દિવસે ઉજવવો જોઈએ જ્યારે અમાસ તિથિ પ્રદોષ કાળ અને મહાનિશીથ કાળમાં વ્યાપક હોય. આ વખતે 20 ઓક્ટોબર 2025 ના રોજ ચતુર્દશી તિથિ બપોરે 03 વાગીને 44 મિનિટ સુધી રહેશે, ત્યારબાદ અમાસ તિથિ શરૂ થઈ જશે અને આખી રાત રહેશે. આ કારણોસર 20 ઓક્ટોબરની રાત્રે દિવાળી ઉજવવામાં આવશે.
21 ઓક્ટોબરના રોજ અમાસ તિથિ સૂર્યોદયથી સાંજે 05 વાગીને 54 મિનિટ સુધી જ રહેશે, ત્યારબાદ કારતક શુક્લ પ્રતિપદા શરૂ થઈ જશે. આ દિવસે સૂર્યાસ્ત પછી ફક્ત 24 મિનિટ સુધી અમાસ રહેશે, તેથી રાત્રિનો પૂજન કાળ યોગ્ય રહેશે નહીં. આ જ કારણ છે કે 21 ઓક્ટોબરના રોજ દિવાળી નહીં પરંતુ સ્નાન-દાનની અમાસ માનવામાં આવશે.
ચોઘડિયા અનુસાર શુભ સમય
પંડિતો અનુસાર, 20 ઓક્ટોબરના રોજ સાંજે 05 વાગીને 36 મિનિટથી 07 વાગીને 10 મિનિટ સુધી ચર ચોઘડિયાનો સમય રહેશે. ત્યારબાદ લાભ ચોઘડિયાનો સમય સવારે 10 વાગીને 19 મિનિટથી 11 વાગીને 53 મિનિટ સુધી અને રાત્રિમાં 01 વાગીને 28 મિનિટથી 06 વાગીને 11 મિનિટ સુધી શુભ, અમૃત અને ચર ચોઘડિયાનો સંયોગ બનશે. આ બધા મુહૂર્તોમાં લક્ષ્મી પૂજન કરવું અત્યંત મંગળકારી રહેશે.
21 ઓક્ટોબરની સ્થિતિ
21 ઓક્ટોબર 2025 મંગળવારના રોજ અમાસ તિથિ સૂર્યોદયથી સાંજે 05 વાગીને 54 મિનિટ સુધી રહેશે, ત્યારબાદ કારતક શુક્લ પ્રતિપદા શરૂ થઈ જશે. આ દિવસે પ્રદોષ કાળ સાંજે 05 વાગીને 36 મિનિટથી રાત્રે 08 વાગીને 07 મિનિટ સુધી રહેશે, પરંતુ તે સમયે અમાસ તિથિ સૂર્યાસ્ત પછી માત્ર 24 મિનિટ સુધી જ રહેશે.
ત્યારબાદ વૃષભ લગ્ન 06 વાગીને 55 મિનિટથી શરૂ થશે, ત્યાં સુધીમાં અમાસ સમાપ્ત થઈ જશે. આ કારણોસર 21 ઓક્ટોબરની રાત્રે ન તો અમાસ રહેશે અને ન તો સ્થિર લગ્નમાં પૂજન સંભવ બનશે. આ જ કારણ છે કે 21 ઓક્ટોબરના રોજ દિવાળીનું પૂજન ઉચિત માનવામાં આવ્યું નથી.
દિવાળી સાથે સંકળાયેલા અન્ય પર્વો
આ વખતે પાંચ દિવસીય દીપોત્સવ 18 ઓક્ટોબરથી શરૂ થશે.
- 18 ઓક્ટોબરના રોજ ધનતેરસનો પર્વ ઉજવવામાં આવશે.
- 19 ઓક્ટોબરના રોજ નરક ચતુર્દશી અથવા નાની દિવાળી ઉજવવામાં આવશે.
- 20 ઓક્ટોબરના રોજ દિવાળીનો મુખ્ય પર્વ રહેશે.
- 21 ઓક્ટોબરના રોજ સ્નાન દાનની અમાસનો પુણ્ય કાળ રહેશે.
- 22 ઓક્ટોબરના રોજ ગોવર્ધન પૂજા અને અન્નકૂટ ઉત્સવ ઉજવવામાં આવશે.
- 23 ઓક્ટોબરના રોજ ભાઈ દૂજનો પર્વ ઉજવવામાં આવશે.
પ્રદોષ કાળ અને મહાનિશીથ કાળનું મહત્વ
ધર્મશાસ્ત્રોમાં પ્રદોષ કાળ અને મહાનિશીથ કાળને દિવાળી પૂજન માટે સૌથી શુભ માનવામાં આવ્યો છે. પ્રદોષ કાળ તે સમય હોય છે જે સૂર્યાસ્તના લગભગ બે કલાક પછી સુધી ચાલે છે. આ અવધિમાં મા લક્ષ્મી અને ભગવાન ગણેશની પૂજા કરવાથી વિશેષ પુણ્ય ફળ પ્રાપ્ત થાય છે.
20 ઓક્ટોબરના રોજ પ્રદોષ કાળ સાંજે 05 વાગીને 36 મિનિટથી રાત્રે 08 વાગીને 07 મિનિટ સુધી રહેશે. આ દરમિયાન વૃષભ લગ્ન 06 વાગીને 59 મિનિટથી 08 વાગીને 56 મિનિટ સુધી રહેશે, જે સ્થિર લગ્ન માનવામાં આવે છે. સ્થિર લગ્નમાં કરવામાં આવેલું પૂજન દીર્ઘકાલીન સુખ-સમૃદ્ધિનું કારક માનવામાં આવે છે.
ત્યારબાદ મહાનિશીથ કાળ રાત્રે 11 વાગીને 45 મિનિટથી 12 વાગીને 39 મિનિટ સુધી રહેશે. આ દરમિયાન પણ અમાસ તિથિ પ્રભાવી રહેશે, જેથી આ સમયે પૂજન અત્યંત ફળદાયી રહેશે.
દિવાળી પૂજનની વિધિ-વિધાન
દિવાળીના દિવસે સૌથી પહેલા ઘરની સારી રીતે સફાઈ કરવામાં આવે છે અને મુખ્ય દ્વાર પર રંગોળી બનાવવામાં આવે છે. પૂજા સ્થળ પર ચોકી પર લાલ વસ્ત્ર પાથરી માતા લક્ષ્મી, ભગવાન ગણેશ અને કુબેર દેવની પ્રતિમાઓ સ્થાપિત કરવામાં આવે છે. પૂજનમાં ગંગાજળ, અક્ષત, પુષ્પ, રોલી, મીઠાઈ, ખીલ-બતાશા અને નવા સિક્કા રાખવામાં આવે છે.
લક્ષ્મી પૂજન વૃષભ લગ્નમાં કરવું સૌથી શુભ માનવામાં આવ્યું છે. પૂજા દરમિયાન લક્ષ્મીજીના મંત્ર “ॐ શ્રીં હ્રીં ક્લીં મહાલક્ષ્મ્યૈ નમઃ” નો જાપ કરો. ગણેશજીના મંત્ર “ॐ ગં ગણપતયે નમઃ” નો ઉચ્ચારણ કરો. પૂજા પછી દીપક પ્રગટાવી ઘરના દરેક ખૂણાને રોશન કરો અને મા લક્ષ્મીનું સ્વાગત કરો.
