દિલ્હી પોલીસે એક પત્રમાં બંગાળીને 'બાંગ્લાદેશી' કહેવા પર મમતા બેનર્જી ભડક્યાં, તેને સંવિધાનનું અપમાન ગણાવ્યું. ભાજપે મમતાના નિવેદનને ભડકાઉ ગણાવ્યું અને NSA લગાવવાની માંગ કરી. વિવાદે ભાષાકીય અને રાજકીય ચર્ચાને હવા આપી.
Mamta Banerjee: દેશની રાજધાની દિલ્હીથી એક એવા વિવાદે જન્મ લીધો છે જેણે ભાષાકીય ઓળખ, બંધારણીય ગરિમા અને રાજકીય આરોપ-પ્રત્યારોપને એક સાથે કેન્દ્રમાં લાવી દીધા છે. દિલ્હી પોલીસના એક કથિત પત્રમાં બંગાળી ભાષાને 'બાંગ્લાદેશી' બતાવવા પર પશ્ચિમ બંગાળના મુખ્યમંત્રી મમતા બેનર્જી ભડકી ઉઠ્યાં અને તેમણે તેને માત્ર ગેરબંધારણીય જ નહીં, પરંતુ રાષ્ટ્ર-વિરોધી પણ ગણાવી દીધું. वहीं, ભાજપે આ નિવેદનને "ભડકાઉ" કહીને પલટવાર કર્યો અને મમતા પર રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા કાનૂન (NSA) હેઠળ કાર્યવાહીની માંગ કરી છે.
દિલ્હી પોલીસના લેટરથી ઉઠ્યો બબાલ
વિવાદની શરૂઆત ત્યારે થઈ જ્યારે દિલ્હી પોલીસનો એક પત્ર સાર્વજનિક થયો, જેમાં કથિત રીતે 'બાંગ્લાદેશી ભાષા'નો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો હતો. મમતા બેનર્જીએ તેને સીધી રીતે બંગાળી ભાષાનું અપમાન માનતા પોતાની તીખી પ્રતિક્રિયા આપી. તેમણે એક્સ (પૂર્વ ટ્વિટર) પર દિલ્હી પોલીસનો તે લેટર શેર કરતા લખ્યું, 'આ કેટલું શરમજનક છે કે બંગાળી જેવી સમૃદ્ધ ભાષાને બાંગ્લાદેશી કહીને અપમાનિત કરવામાં આવી છે.'
મમતાનો ગુસ્સો: ભાષા પર હુમલો, સંવિધાન પર આઘાત
મુખ્યમંત્રી મમતા બેનર્જીએ નિવેદન જાહેર કરતા કહ્યું કે, 'બંગાળી અમારી માતૃભાષા છે. આ રવીન્દ્રનાથ ટાગોર, નેતાજી સુભાષ ચંદ્ર બોઝ અને સ્વામી વિવેકાનંદની ભાષા છે. આપણા રાષ્ટ્રગાન ‘જન ગણ મન’ અને રાષ્ટ્રગીત ‘વંદે માતરમ્’ની જડો આ જ ભાષામાં છે. તેને ‘બાંગ્લાદેશી’ કહેવું માત્ર સંવિધાનનું અપમાન નથી, પરંતુ દેશની એકતા પર હુમલો છે.' તેમણે આગળ એ પણ પૂછ્યું કે શું હવે ભારતમાં ભાષાઓની શુદ્ધતા પર પોલીસ નિર્ણય લેશે? શું આ સંવિધાનમાં માન્યતા પ્રાપ્ત ભાષાઓનું અપમાન નથી?
ભાજપનો પલટવાર: મમતાનું નિવેદન ભડકાઉ
ભારતીય જનતા પાર્ટીના આઈટી સેલ પ્રમુખ અમિત માલવીયએ મમતા બેનર્જીના નિવેદનને 'ગેરજવાબદાર અને ખતરનાક' ગણાવતા કહ્યું કે તેમનો ઉદ્દેશ્ય માત્ર રાજકીય માહોલને અસ્થિર કરવાનો છે. તેમણે સ્પષ્ટ કર્યું કે દિલ્હી પોલીસે બંગાળી ભાષાને ક્યારેય બાંગ્લાદેશી નથી કહી, પરંતુ સંદર્ભ માત્ર ગેરકાયદેસર ઘૂસણખોરોની ઓળખ સાથે જોડાયેલો હતો. માલવીયએ કહ્યું, 'દિલ્હી પોલીસે કેટલાક ક્ષેત્રોમાં પ્રયુક્ત વિશેષ બોલીઓનો ઉલ્લેખ કર્યો છે, જેમ કે સિલહટી, જે બાંગ્લાદેશમાં બોલાય છે અને ભારતીય બંગાળીથી અલગ છે. આ એક વ્યૂહાત્મક વિગત છે, ન કે ભાષાકીય ટિપ્પણી.'
NSA લગાવવાની માંગ
અમિત માલવીયએ એક ડગલું આગળ વધારતા મમતા બેનર્જી પર રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા કાનૂન (NSA) હેઠળ કાર્યવાહીની માંગ કરી. તેમનું કહેવું છે કે મુખ્યમંત્રીના નિવેદનથી ભાષાકીય અને સામાજિક તણાવ ભડકી શકે છે, જે દેશની આંતરિક સુરક્ષા માટે ખતરો છે.
CPI(M) એ પણ બતાવી નારાજગી
આ મુદ્દા પર કોંગ્રેસ અને લેફ્ટ પણ પાછળ ન રહ્યા. CPI(M)ના વરિષ્ઠ નેતા મોહમ્મદ સલીમે દિલ્હી પોલીસની ભાષાની સમજ પર જ સવાલ ઉભા કરી દીધા. તેમણે ટ્વીટ કર્યું, 'શું દિલ્હી પોલીસને સંવિધાનની આઠમી અનુસૂચિનું જ્ઞાન નથી? બંગાળી ભાષા તેમાં માન્યતા પ્રાપ્ત છે. 'બાંગ્લાદેશી ભાષા' જેવો કોઈ શબ્દ આપણા બંધારણીય ઢાંચામાં મોજૂદ જ નથી.' સલીમે દિલ્હી પોલીસને ‘અશિક્ષિત વહીવટી તંત્ર’ સુધી કહી દીધું અને માંગ કરી કે આ પત્ર માટે જવાબદાર અધિકારીઓ પર સખ્ત શિસ્તભંગની કાર્યવાહી થાય.
રાજકીય ભૂકંપ કે વહીવટી ચૂક?
આ વિવાદ ઘણા સ્તરો પર ગંભીર થઈ ગયો છે. એક તરફ મમતા બેનર્જી તેને બંગાળી અસ્મિતાનો મુદ્દો બતાવી રહ્યા છે, તો બીજી તરફ ભાજપ તેને ‘સુરક્ષા તંત્રની વ્યાખ્યા’ ગણાવી રહી છે. એવામાં સવાલ ઉઠે છે કે શું આ માત્ર વહીવટી શબ્દોની ચૂક છે કે પછી તેની પાછળ કોઈ રાજકીય એજન્ડા કામ કરી રહ્યો છે? વિશેષજ્ઞોનું માનવું છે કે ભાષાકીય ઓળખ ભારત જેવા બહુભાષી દેશમાં અત્યંત સંવેદનશીલ મુદ્દો છે. તેના પર સતર્કતા જાળવવી આવશ્યક છે, ખાસ કરીને જ્યારે વાત કોઈ બંધારણીય ભાષાની હોય.
