शब्-ए-बारात हा इस्लाम धर्मात अत्यंत पवित्र आणि महत्त्वाची रात्र मानली जाते. ही इबादत, तौबा (पश्चात्ताप) आणि दुआंची रात्र म्हणून ओळखली जाते. इस्लामी कॅलेंडरच्या शाबान महिन्याच्या १४ व्या आणि १५ व्याच्या दरम्यानची रात्र ही या सणाची रात्र असते. ही रात्र मुसलमान लोकांसाठी खास मानली जाते कारण ती गुन्हा माफी आणि बरकत आणि आशीर्वादांची रात्र म्हणून ओळखली जाते.
या रात्री मुस्लिम समाजातील लोक विशेष इबादत करतात, ज्यामध्ये नमाज पठण, कुराणची तिलावत करणे आणि अल्लाहकडून आपल्या गुन्हांची माफी मागणे समाविष्ट आहे. अनेक लोक कबरिस्तानात जाऊन आपल्या पूर्वजांसाठी फातिहा पठण करतात आणि त्यांच्या आत्म्यांच्या शांतीसाठी दुआ करतात. या प्रसंगी लोक गरजूंना दान देतात आणि आपसी बंधुभावाचा संदेश पसरवतात.
शब्-ए-बारातचा अर्थ "मुक्तीची रात्र" असाही मानला जातो. इस्लामी श्रद्धेनुसार, या रात्री अल्लाह माणसाच्या नशिबाचा हिशोब तयार करतात आणि गुन्हा माफी देण्यासाठी आपले दरवाजे उघडतात. या रात्री इबादत करण्याने अल्लाहची विशेष रहमत आणि बरकत मिळते. २०२५ मध्ये शब्-ए-बारात १३ फेब्रुवारीच्या रात्री साजरी केली जाईल आणि ती पहाटेपर्यंत चालू राहील.
शब्-ए-बारातची रात्र काय आहे?
शब्-ए-बारातला इस्लाम धर्मात 'मगफिरतीची रात्र' किंवा 'बख्शीशीची रात्र' म्हणून विशेष महत्त्व दिले आहे. या रात्री मुसलमान संपूर्ण रात्र जागे राहून अल्लाहची इबादत करतात, नमाज अदा करतात, कुराणची तिलावत करतात आणि आपल्या गुन्हांची माफी मागतात. असे मानले जाते की या रात्री अल्लाह आपल्या बंद्यांचे गुन्हे माफ करतात आणि त्यांच्या दुआ स्वीकारतात. म्हणूनच ही रात्र तौबा आणि बख्शीशीची रात्र म्हणून ओळखली जाते.
इस्लामी श्रद्धेनुसार, शब्-ए-बारात व्यतिरिक्त पाच अशा रात्री आहेत ज्यामध्ये अल्लाह बंद्यांच्या प्रत्येक दुआ ऐकतात आणि त्यांचे गुन्हे माफ करतात. त्यामध्ये शुक्रवारीची रात्र, ईद-उल-फितरच्या आधीची रात्र, ईद-उल-अधाच्या आधीची रात्र, रज्जबची पहिली रात्र आणि शब्-ए-बारात समाविष्ट आहे. या रात्री इबादत, नमाज आणि तौबा करण्यासाठी अत्यंत खास मानल्या जातात. शब्-ए-बारातचे महत्त्व यामुळेही वाढते कारण ते माणसाच्या तकदीर आणि गुन्हांच्या निर्णयाची रात्र म्हणूनही ओळखले जाते. या रात्री इबादत करण्याने अल्लाहची असीम रहमत आणि बरकत मिळते.
शब्-ए-बारातच्या रात्री मुसलमान काय करतात?
शब्-ए-बारातच्या दिवशी मुस्लिम समाजातील लोक विशेषतः धार्मिक उपक्रमांमध्ये सहभाग घेतात. या दिवशी मगरिबच्या नमाजीनंतर पूर्वजांच्या कबरवर जाऊन त्यांच्यासाठी मगफिरतीची दुआ केली जाते. कबर स्वच्छ केल्या जातात, फुले चढवली जातात आणि अगरबत्ती पेटवली जाते. हे पूर्वजांप्रती आदर आणि त्यांच्यासाठी दुआ करण्याची एक विशेष परंपरा आहे.
शब्-ए-बारातच्या रात्री संपूर्ण रात्र जागे राहून मशिदी किंवा घरांमध्ये अल्लाहची इबादत केली जाते. लोक नमाज पठण करतात, कुराणची तिलावत करतात आणि आपल्या गुन्हांची माफी मागतात. या रात्री काही लोक नफिल रोजाही ठेवतात. साधारणपणे हे दोन दिवसांचे असते—पहिला शब्-ए-बारातच्या दिवशी आणि दुसरा दुसऱ्या दिवशी. तथापि, हा रोजा फर्ज नाही, तर नफिल (स्वैच्छिक) मानला जातो.
या रात्रीचे सर्वात मोठे महत्त्व तौबा आणि आत्मशुद्धीमध्ये आहे. लोक अल्लाहकडून गुन्हा माफी मागतात आणि चुकीचे काम न करण्याचा संकल्प करतात. यासोबतच गरजूंसाठी खैरात दिली जाते. या प्रसंगी घरांमध्ये गोड पदार्थ जसे की शेवई आणि हलवा बनवले जातात, जे कुटुंब आणि समाजामध्ये आनंद वाटण्याचे प्रतीक आहेत.
