हिंदी चित्रपटसृष्टीतील प्रसिद्ध खलनायक दिवंगत अमरीश पुरी आज कोणा परिचयाचे मोहताज नाहीत. जर गब्बरनंतर कोणी खलनायक असेल, तर ते मोगॅम्बो. अमरीश पुरी यांच्यामध्ये अशी अद्भुत क्षमता होती की, ते जी भूमिका करत होते, ती सार्थ ठरत होती. जर तुम्ही त्यांना ‘मिस्टर इंडिया’मध्ये मोगॅम्बोच्या भूमिकेत पाहून त्यांचा तिरस्कार केला असेल, तर त्यांनीच ‘दिलवाले दुल्हनिया ले जायेंगे’मध्ये सिमरनचे वडील बनून सर्वांच्या हृदयाला स्पर्श केला होता. अमरीश पुरी प्रत्येक भूमिकेत फिट होणारे एक आदर्श अभिनेते होते. एक वडील, मित्र आणि खलनायक अशा तिन्ही भूमिकांवर त्यांची पकड त्यांना एक महान कलाकार बनवते. हिंदी चित्रपटसृष्टी या महान अभिनेत्याशिवाय कदाचित अपूर्णच राहिली असती.
अमरीश पुरी यांचे जीवन
अमरीश पुरी यांचा जन्म २२ जून, १९३२ रोजी पंजाबमध्ये झाला. त्यांचे वडील लाला निहाल सिंग आणि आई वेद कौर होत्या. त्यांना चार भावंडे होती. चमन पुरी, मदन पुरी आणि मोठी बहीण चंद्रकांता आणि त्यांचे धाकटे भाऊ हरीश पुरी. अमरीश पुरी व्यायामाचे खूप शौकीन होते. अमरीश पुरी खूप धार्मिक व्यक्ती होते. ते भगवान शिवचे भक्त होते.
अमरीश पुरी यांचे शिक्षण
अमरीश पुरी यांनी त्यांचे शालेय शिक्षण पंजाबमध्ये पूर्ण केले. पुढील शिक्षणासाठी अमरीश पुरी शिमला येथे गेले. त्यांनी शिमला येथील बी. एम. कॉलेजमधून शिक्षण पूर्ण केले आणि त्यानंतर त्यांनी अभिनयाच्या दुनियेत पहिले पाऊल ठेवले. अमरीश पुरी सर्वात आधी रंगभूमीशी जोडले गेले आणि नंतर त्यांनी चित्रपटांमध्ये काम करायला सुरुवात केली. अमरीश पुरींना रंगभूमीची खूप आवड होती. इतकेच नव्हे, तर त्यांचे प्रत्येक नाटक स्व. इंदिरा गांधी आणि अटलबिहारी वाजपेयींसारखे महान लोक बघत असत. पद्मविभूषण रंगकर्मी अब्राहम अल्काजी यांच्याशी १९६१ मध्ये झालेली ऐतिहासिक भेट त्यांच्या आयुष्याला कलाटणी देणारी ठरली आणि ते नंतर भारतीय रंगभूमीचे प्रसिद्ध कलाकार बनले.
अमरीश पुरी यांची पत्नी
अमरीश पुरी यांच्या पत्नीचे नाव उर्मिला दिवेकर आहे. चित्रपटांमध्ये येण्यापूर्वी अमरीश पुरी कर्मचारी राज्य विमा निगम श्रम आणि रोजगार मंत्रालयात काम करत होते. इथेच दोघांची भेट झाली आणि या भेटीचे रूपांतर प्रेमात झाले. सुरुवातीला दोघांचेही कुटुंबीय लग्नासाठी तयार नव्हते, पण नंतर कुटुंबाने त्यांना स्वीकारले. दोघांनी ५ जानेवारी १९५७ रोजी सर्वांच्या संमतीने लग्न केले. अमरीश पुरी यांना एक मुलगा आणि एक मुलगी आहे. अमरीश पुरी यांच्या मुलाचे नाव राजीव पुरी आणि मुलीचे नाव नम्रता पुरी आहे.
अमरीश पुरी यांचा चित्रपट प्रवास
अमरीश पुरी यांनी त्यांच्या चित्रपट कारकिर्दीची सुरुवात १९७१ साली केली. त्यांच्या पहिल्या चित्रपटाचे नाव होते 'प्रेम पुजारी'. यानंतर अमरीश पुरी यांनी काही चित्रपटांमध्ये काम केले, पण त्यांना विशेष यश मिळाले नाही. तरीही अमरीश पुरी यांनी काम करणे सुरूच ठेवले आणि हळूहळू त्यांना खलनायक म्हणून ओळख मिळत गेली. १९८० च्या दशकापर्यंत अमरीश पुरी चित्रपटसृष्टीतील एक मोठे नाव बनले होते. दरम्यान, १९८७ मध्ये आलेल्या शेखर कपूर यांच्या ‘मिस्टर इंडिया’ चित्रपटाने अमरीश पुरी यांच्या आयुष्याला नवी दिशा दिली. अमरीश पुरी यांनी या चित्रपटात साकारलेली मोगॅम्बोची भूमिका खूप लोकप्रिय झाली. ‘शोले’मधील गब्बर सिंगनंतर जर कोणत्याही खलनायकाला इतकी प्रसिद्धी मिळाली असेल, तर तो मोगॅम्बो होता. चित्रपटातील त्यांचा डायलॉग ‘मोगॅम्बो खुश हुआ’ त्यावेळी सगळ्यांच्याच तोंडी होता.
अमरीश पुरी इथेच थांबले नाहीत, त्यांनी ‘निशांत’, ‘गांधी’, ‘कुली’, ‘नगीना’, ‘राम लखन’, ‘त्रिदेव’, ‘फूल और कांटे’, ‘विश्वात्मा’, ‘दामिनी’, ‘करण अर्जुन’, ‘कोयला’ अशा एकापेक्षा एक हिट चित्रपटांमध्ये काम केले. अमरीश पुरी यांनी फक्त हिंदी चित्रपटांमध्येच नव्हे, तर कन्नड, पंजाबी, मल्याळम, तेलगू आणि तमिळ चित्रपटांमध्ये आणि हॉलिवूड चित्रपटातही काम केले आहे. अमरीश पुरी यांनी त्यांच्या आयुष्यात ४०० पेक्षा जास्त चित्रपटांमध्ये काम केले आहे.
अमरीश पुरी यांचे निधन
१२ जानेवारी २००५ रोजी ७२ वर्षांच्या वयात ब्रेन ट्यूमरमुळे अमरीश पुरी यांचे निधन झाले. त्यांच्या अचानक झालेल्या निधनामुळे बॉलीवूडसोबतच संपूर्ण देश शोकात बुडाला होता. आज अमरीश पुरी या जगात नाहीत, पण त्यांच्या आठवणी आजही चित्रपटांच्या माध्यमातून आपल्या हृदयात जिवंत आहेत.
```
