लाहोर किल्ल्याचा इतिहास आणि मनोरंजक तथ्ये

लाहोर किल्ल्याचा इतिहास आणि त्यासंबंधी काही मनोरंजक तथ्ये, जाणून घ्या

लाहोरच्या उत्तर-पश्चिम कोपऱ्यात असलेला हा किल्ला येथील प्रमुख प्रेक्षणीय स्थळ आहे. किल्ल्याच्या आत शीश महल, आलमगीर गेट, नौलखा पॅव्हेलियन आणि मोती मस्जिद पाहायला मिळतात. हा किल्ला 1400 फूट लांब आणि 1115 फूट रुंद आहे. युनेस्कोने 1981 मध्ये याला जागतिक वारसा स्थळांच्या यादीत समाविष्ट केले आहे. असे मानले जाते की हा किल्ला 1560 मध्ये अकबरने बांधला होता. आलमगीर दरवाजाने किल्ल्यात प्रवेश केला जातो, जो 1618 मध्ये जहांगीरने बांधला होता. दिवाने आम आणि दिवाने खास हे किल्ल्याचे मुख्य आकर्षण आहेत.

लाहोर किल्ल्याचा इतिहास

लाहोर किल्ल्याची उत्पत्ती अस्पष्ट आहे, परंतु अनेक इतिहासकारांच्या मते, किल्ल्यावर अनेक शासकांनी राज्य केले आहे. ज्यात महमूद गझनीचा किल्ल्यावरील पहिला ऐतिहासिक संदर्भ मिळतो, जो जवळपास 11 व्या शतकातील आहे. महमूद गझनीच्या शासनकाळात हा किल्ला मातीपासून बनवलेला होता. परंतु 1241 मध्ये मंगोलोंनी लाहोरवर आक्रमण करून किल्ल्यावर आपला अधिकार स्थापित केला. त्यानंतर 1267 मध्ये दिल्ली सल्तनतच्या तुर्किक मामलुक वंशाचा सुलतान बलबन याने या ठिकाणी एका नवीन किल्ल्याचे बांधकाम केले. परंतु तैमूरच्या आक्रमणकारी सैन्याने हा किल्ला नष्ट केला. त्यानंतर 1526 मध्ये मुगल सम्राट बाबरने लाहोरवर कब्जा केला, ज्यामुळे हा किल्ला मुगल सम्राटाच्या अधीन झाला. परंतु सध्याची रचना अकबरने 1575 मध्ये बांधली. त्यानंतर मुगल सम्राट अकबरने किल्ल्यात अनेक नवीन स्मारकांची निर्मिती केली. त्यानंतर मुगल सम्राट शाहजहां आणि औरंगजेब यांनीही किल्ल्यात अनेक बदल केले आणि नवीन स्मारके बांधली.

लाहोर किल्ल्याशी संबंधित मनोरंजक तथ्ये

किल्ल्याच्या आत अनेक प्रमुख आणि आकर्षक संरचना आहेत. ज्यात खिलवत खाना, शाहजहांचा चतुर्भुज, माई जिंदन हवेली, मोती मस्जिद, जहांगीरचा चतुर्भुज इत्यादींचा समावेश आहे.

लाहोर किल्ल्यावर अनेक राजे आणि महाराजांनी राज्य केले आहे, त्यामुळे किल्ल्याच्या संरचनेत वेळोवेळी बदल होत गेले आहेत. परंतु आज हा किल्ला युनेस्कोच्या जागतिक वारसा स्थळ म्हणून नोंदवला गेला आहे. किल्ल्यातील सर्व स्मारके आपापल्या कलात्मक आणि सौंदर्यपूर्ण क्षेत्रात उत्कृष्ट शैली दर्शवतात.

लाहोर किल्ला 20 हेक्टरपेक्षा जास्त क्षेत्रात पसरलेला आहे आणि त्यामध्ये 21 उल्लेखनीय स्मारके आहेत. ही सर्व स्मारके वेगवेगळ्या शासनकाळात वेगवेगळ्या राजांनी बांधली आहेत.

लाहोर किल्ल्याचे दोन भागांमध्ये विभाजन केले आहे. पहिला प्रशासकीय भाग, जो मुख्य प्रवेशद्वाराशी चांगला जोडलेला आहे आणि त्यात शाही दर्शकांसाठी उद्यान आणि दीवान-ए-खास यांचा समावेश आहे. दुसरा खाजगी आणि गुप्त निवासी भाग उत्तरेकडील बाजूस आहे आणि येथे हत्ती गेटमधून प्रवेश करता येतो. यात शीश महल, मोठे शयनकक्ष आणि लहान बागा आहेत.

किल्ल्याच्या आत, उत्तर-पश्चिम दिशेला जहांगीरच्या शाह बुर्ज ब्लॉकमध्ये शीश महल आहे. याचे बांधकाम 1631 ते 1632 दरम्यान शाहजहांच्या शासनकाळात मुमताज महलचे आजोबा मिर्झा ग़यास बेग आणि नूरजहांचे वडील यांनी केले होते. हे पांढऱ्या संगमरवरी दगडांनी बनलेले आहे आणि त्याच्या भिंतींवर भित्तिचित्रे काढलेली आहेत. शीश महल लाहोर किल्ल्यातील सर्वात प्रसिद्ध स्मारकांपैकी एक मानला जातो.

लाहोर किल्ल्याच्या आत शीश महालाजवळ समर पॅलेस आहे, ज्याला परी महल किंवा फेयरी पॅलेस म्हणूनही ओळखले जाते. हे स्मारक शाहजहांने बांधलेले एक चक्रव्यूह आहे.

या पॅलेसमध्ये 42 कारंजांच्या विस्तृत प्रणालीद्वारे गुलाबाच्या सुगंधित थंड पाणी वाहते. जे या महालाची उत्कृष्ट शैली दर्शवते.

किल्ल्यामध्ये असलेल्या खिलवत खान्याचे बांधकाम 1633 मध्ये शाहजहांने केले होते. हे शाह बुर्ज मंडपाच्या पूर्वेला आणि शाहजहां चतुर्भुजाच्या पश्चिमेला आहे. शाहजहांच्या शासनकाळात हे शाही दरबारातील महिलांचे निवासस्थान होते. हे संगमरवरी दगडांनी बनवलेले आहे आणि त्यात घुमटाकार छत आहे.

किल्ल्याच्या आत काला बुर्ज आहे, ज्याला "ब्लॅक पॅव्हेलियन" म्हणूनही ओळखले जाते आणि याच्या घुमटाकार छतावर युरोपियन देवदूतांच्या शैलीत चित्रे काढलेली आहेत, जी राजा सोलोमनच्या वैशिष्ट्यांचे प्रतीक आहेत.

राजा सोलोमनला कुराणमध्ये एक आदर्श शासक मानले जाते. ब्लॅक पॅव्हेलियनचा उपयोग उन्हाळ्यातील मंडप म्हणून केला जात होता.

किल्ल्याच्या बाहेरील भिंतींना निळ्या पर्शियन काशीच्या फरशांनी सजवलेले आहे आणि किल्ल्याच्या मुख्य प्रवेशद्वारावर मरियम ज़मानी मस्जिद आहे, ज्याच्या बाजूलाच मोठा आलमगिरी दरवाजा शाही बादशाही मशिदीच्या माध्यमातून हजूरी बागेला जोडलेला आहे.

किल्ल्याच्या आत नौलखा मंडपाचे बांधकाम 1633 मध्ये शाहजहांच्या शासनकाळात करण्यात आले आणि ते पांढऱ्या संगमरवरी दगडांनी बनलेले आहे. नौलखा मंडप त्याच्या विशिष्ट वक्र छतासाठी ओळखला जातो आणि त्या वेळी त्याची किंमत जवळपास 9,00,000 रुपये होती.

किल्ल्यामध्ये असलेल्या "पिक्चर वॉल" ला लाहोर किल्ल्याचा सर्वात मोठा कलात्मक विजय मानला जातो, कारण स्मारकीय पिक्चर वॉल ही बाहेरील भिंतीचा एक मोठा भाग आहे, जी चमकदार फरशा, फायन्स मोझॅक आणि भित्तिचित्रांनी सजलेली आहे. याचे बांधकाम मुगल सम्राट जहांगीरने केले होते.

याव्यतिरिक्त, किल्ल्यात मुघलांनी बांधलेली अनेक स्मारके आहेत, ज्यात अकबरी गेट, अलमगीरी गेट इत्यादींचा समावेश आहे. अलमगिरी गेट किल्ल्याच्या पश्चिम दिशेला आहे. हे लाहोर किल्ल्याचे मुख्य प्रवेशद्वार देखील आहे. तसेच, या महालाला अकबर युगातील घटकांनी हिंदू आणि इस्लामिक रूपांकनांच्या मिश्र शैलीत सजवलेले आहे.