ਸਾਵਣ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਆਉਂਦੇ ਹੀ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਅਰਾਧਨਾ ਦਾ ਖਾਸ ਮਾਹੌਲ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਸਾਵਣ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 11 ਜੁਲਾਈ 2025 ਤੋਂ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਪੂਰੇ ਮਹੀਨੇ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਭੀੜ ਉਮੜੇਗੀ, ਅਤੇ ਹਰ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪੂਜਾ-ਅਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਮਹਾਂਦੇਵ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸੰਨ ਕਰਨ ਲਈ ਲੋਕ ਵਰਤ, ਜਲਾਭਿਸ਼ੇਕ, ਰੁਦਰਾਭਿਸ਼ੇਕ, ਅਤੇ ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਆਸਥਾ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਵਿਧੀਆਂ ਅਪਣਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪੂਜਾ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਚੀਜ਼ਾਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚੜ੍ਹਾਉਣਾ ਵਰਜਿਤ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਾਵਣ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪੂਜਾ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣ ਲੈਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਗਲਤੀ ਵੀ ਪੂਜਾ ਦਾ ਫਲ ਘੱਟ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਕੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਹਨ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਅਤਿਅੰਤ ਪਿਆਰੀਆਂ
ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ 'ਤੇ ਜਲ ਚੜ੍ਹਾਉਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ
ਜਦੋਂ ਸਮੁੰਦਰ ਮੰਥਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਜ਼ਹਿਰ ਨਿਕਲਿਆ ਤਾਂ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੇ ਸੰਪੂਰਨ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਉਸ ਜ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਪੀ ਲਿਆ। ਜ਼ਹਿਰ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਜਲਨ ਹੋਣ ਲੱਗੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਠੰਡਾ ਕਰਨ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਜਲ ਚੜ੍ਹਾਇਆ ਗਿਆ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ 'ਤੇ ਜਲ ਅਰਪਣ ਨੂੰ ਸਰਵੋਤਮ ਪੂਜਾ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਬੇਲਪੱਤਰ ਚੜ੍ਹਾਉਣਾ ਸ਼ੁਭ ਫਲ ਦੇਣ ਵਾਲਾ
ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਬੇਲਪੱਤਰ ਅਰਪਿਤ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਫਲਦਾਇਕ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਪੱਤੀਆਂ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਤ੍ਰਿਨੇਤਰ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਧਾਰਮਿਕ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇੱਕ ਬੇਲਪੱਤਰ ਚੜ੍ਹਾਉਣਾ ਇੱਕ ਕਰੋੜ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਕੰਨਿਆਦਾਨ ਜਿੰਨਾ ਪੁੰਨ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਧਤੂਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਮਨ ਦੀ ਕੜਵਾਹਟ ਦੂਰ
ਧਤੂਰਾ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਵਿਅਕਤੀ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ 'ਤੇ ਧਤੂਰਾ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਸਹਸ੍ਰ ਨੀਲਕਮਲ ਅਰਪਣ ਕਰਨ ਜਿਹਾ ਫਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਨ ਦੀ ਨਕਾਰਾਤਮਕਤਾ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਸ਼ਮੀ ਅਤੇ ਆਕ ਦਾ ਫੁੱਲ ਵੀ ਹੈ ਪਿਆਰਾ
ਆਕ ਦਾ ਫੁੱਲ ਸੋਨੇ ਦੇ ਦਾਨ ਜਿੰਨਾ ਪੁੰਨ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਹੀ ਸ਼ਮੀ ਦਾ ਫੁੱਲ 1000 ਧਤੂਰਾ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਫਲ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਾਵਣ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਫੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ 'ਤੇ ਅਰਪਿਤ ਕਰਨਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸ਼ੁਭ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਚੰਦਨ, ਦੁੱਧ, ਭੰਗ ਅਤੇ ਭਸਮ ਵੀ ਹੈ ਪੂਜਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ
ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪੂਜਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ੀਤਲਤਾ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥ ਜਿਵੇਂ ਚੰਦਨ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਚੰਦਨ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਠਾ ਅਤੇ ਮਾਣ-ਸਨਮਾਨ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਭੰਗ, ਭਸਮ, ਚਾਵਲ, ਠੰਡਾਈ, ਰੁਦਰਾਕਸ਼, ਹਲਵਾ, ਮਾਲਪੂਆ ਆਦਿ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਪਿਆਰੇ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਕੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਹੀਂ ਚੜ੍ਹਾਉਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ
ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਭਾਉਂਦੀਆਂ
ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਵੈਰਾਗੀ ਦੇਵਤਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਸੰਸਾਰਿਕ ਮੋਹ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰਤਾ ਤੋਂ ਪਰੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਵਿੱਚ ਹਲਦੀ, ਮਹਿੰਦੀ, ਕੁਮਕੁਮ, ਬਿੰਦੀ ਜਿਹੀਆਂ ਸੁੰਦਰਤਾ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਚੜ੍ਹਾਉਣਾ ਵਰਜਿਤ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਸ਼ੰਖ ਨਾਲ ਜਲ ਨਹੀਂ ਚੜ੍ਹਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ
ਸ਼ੰਖ ਜਲ ਨਾਲ ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਕਰਨਾ ਆਮ ਗੱਲ ਹੈ ਪਰ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ 'ਤੇ ਸ਼ੰਖ ਨਾਲ ਜਲ ਚੜ੍ਹਾਉਣਾ ਮਨ੍ਹਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਿਵ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਸ਼ੰਖਚੂੜ ਨਾਮਕ ਅਸੁਰ ਦਾ ਵਧ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਸ਼ੰਖ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ।
ਤੁਲਸੀ ਦੇ ਪੱਤੇ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਅਰਪਿਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ
ਤੁਲਸੀ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੂਜਨ ਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਮੱਗਰੀ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪੂਜਾ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਰਜਿਤ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਇਸ ਲਈ ਕਿਉਂਕਿ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੇ ਤੁਲਸੀ ਦੇ ਪਤੀ ਜਲੰਧਰ ਦਾ ਵਧ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਤੁਲਸੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਰਾਪ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਨਾਰੀਅਲ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਜਲ ਵੀ ਵਰਜਿਤ
ਨਾਰੀਅਲ ਨੂੰ ਲਕਸ਼ਮੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਸਬੰਧ ਮਾਂ ਲਕਸ਼ਮੀ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਿਵ ਪੂਜਾ ਵਿੱਚ ਨਾਰੀਅਲ ਅਰਪਣ ਜਾਂ ਨਾਰੀਅਲ ਜਲ ਨਾਲ ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਕਰਨਾ ਅਨੁਚਿਤ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਕੇਤਕੀ ਦਾ ਫੁੱਲ ਵੀ ਨਹੀਂ ਚੜ੍ਹਾਇਆ ਜਾਂਦਾ
ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਬ੍ਰਹਮਾ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੇ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਕੇਤਕੀ ਫੁੱਲ ਨੇ ਝੂਠੀ ਗਵਾਹੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਝੂਠ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸ਼ਰਾਪ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਵਿੱਚ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਲਈ ਕੇਤਕੀ ਫੁੱਲ ਸ਼ਿਵ ਪੂਜਨ ਵਿੱਚ ਅਰਪਿਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ।
ਸ਼ਰਾਵਣ ਮਾਸ ਵਿੱਚ ਪੂਜਨ ਦਾ ਹੈ ਖਾਸ ਮਹੱਤਵ
ਸਾਵਣ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਪਿਆਰਾ ਮਹੀਨਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੋਮਵਾਰ ਦੇ ਦਿਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪੂਜਾ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਹੋਰ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਭਗਤ ਵਰਤ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਲਾਭਿਸ਼ੇਕ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਓਮ ਨਮ: ਸ਼ਿਵਾਏ ਦਾ ਜਾਪ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਕਰਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਜੇਕਰ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪਸੰਦ-ਨਾਪਸੰਦ ਦਾ ਵੀ ਧਿਆਨ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਪੂਜਨ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੋਰ ਵੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸਾਵਣ ਦਾ ਇਹ ਮਹੀਨਾ ਭਗਤੀ, ਤਪੱਸਿਆ ਅਤੇ ਅਰਾਧਨਾ ਦਾ ਮੌਕਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਸ਼ਰਧਾ ਦੇ ਨਾਲ ਜੇਕਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੀ ਜੁੜ ਜਾਏ, ਤਾਂ ਪੂਜਾ ਦਾ ਫਲ ਕਈ ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਸਰਲ ਭਾਵ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਵੀ ਉੰਨਾ ਹੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਸ਼ਰਾਵਣ ਵਿੱਚ ਜੇਕਰ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਉਹ ਚੜ੍ਹਾਇਆ ਜਾਏ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੋ ਵਰਜਿਤ ਹੈ ਉਸ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾਏ, ਤਾਂ ਭਗਤ ਨੂੰ ਭਗਤੀ ਅਤੇ ਪੁੰਨ ਦੋਵੇਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
