દર વર્ષે 8 માર્ચે સમગ્ર વિશ્વમાં આંતરરાષ્ટ્રીય મહિલા દિવસ ઉજવવામાં આવે છે, જે મહિલાઓની સિદ્ધિઓ અને તેમના યોગદાનને શ્રદ્ધાંજલિ આપવાનો એક અવસર છે.
નવી દિલ્હી: દર વર્ષે 8 માર્ચે સમગ્ર વિશ્વમાં આંતરરાષ્ટ્રીય મહિલા દિવસ ઉજવવામાં આવે છે, જે મહિલાઓની સિદ્ધિઓ અને તેમના યોગદાનને શ્રદ્ધાંજલિ આપવાનો એક અવસર છે. ભારત પણ મહિલાઓના સશક્તિકરણમાં પાછળ નથી રહ્યું. રાજકારણના ક્ષેત્રમાં પણ મહિલાઓએ પોતાની દમદાર હાજરી નોંધાવી છે. ખાસ કરીને મુખ્યમંત્રી પદ પર મહિલાઓની વધતી ભાગીદારી એ વાતનો પુરાવો છે કે ભારતીય રાજકારણમાં તેમનો પ્રભાવ વધ્યો છે. ચાલો જાણીએ કે અત્યાર સુધી કેટલી મહિલાઓ ભારતમાં મુખ્યમંત્રી બની ચૂકી છે અને કયા રાજ્યોમાં તેમણે સત્તાની કમાન સંભાળી છે.
ભારતની પ્રથમ મહિલા મુખ્યમંત્રી: સુચેતા કૃપલાણી
ભારતીય રાજકારણમાં મહિલાઓની ભાગીદારીની શરૂઆત સુચેતા કૃપલાણીથી થઈ હતી. તેઓ 1963માં ઉત્તર પ્રદેશની મુખ્યમંત્રી બની અને 1967 સુધી આ પદ પર રહી. તેઓ ભારતની પ્રથમ મહિલા મુખ્યમંત્રી હતી. તેમના પછી ઘણી મહિલાઓએ આ જવાબદારી નિભાવી અને રાજ્યના રાજકારણને નવી દિશા આપી. અત્યાર સુધી ભારતમાં 16થી વધુ મહિલાઓ મુખ્યમંત્રી બની ચૂકી છે. આમાંથી કેટલાકે લાંબા સમય સુધી સત્તા સંભાળી, તો કેટલાકે ટૂંકા ગાળામાં જ પોતાની છાપ છોડી.
મહિલા મુખ્યમંત્રીઓની સંપૂર્ણ યાદી
નામ |
રાજ્ય |
કાર્યકાળ |
પક્ષ |
સુચેતા કૃપલાણી |
ઉત્તર પ્રદેશ |
1963-1967 |
કોંગ્રેસ |
સઈદા અનવરા તૈમુર |
આસામ |
1980-1981 |
કોંગ્રેસ |
શીલા દીક્ષિત |
દિલ્હી |
1998-2013 |
કોંગ્રેસ |
નંદિની સત્પથી |
ઓડિશા |
1972-1976 |
કોંગ્રેસ |
રાજિન્દર કૌર ભટ્ટલ |
પંજાબ |
1996-1997 |
કોંગ્રેસ |
સુષ્મા સ્વરાજ |
દિલ્હી |
1998 |
ભાજપ |
ઉમા ભારતી |
મધ્ય પ્રદેશ |
2003-2004 |
ભાજપ |
વસુંધરા રાજે |
રાજસ્થાન |
2003-2008, 2013-2018 |
ભાજપ |
આનંદીબેન પટેલ |
ગુજરાત |
2014-2016 |
ભાજપ |
માયાવતી |
ઉત્તર પ્રદેશ |
1995, 1997, 2002-03, 2007-12 |
બસપા |
મમતા બેનર્જી |
પશ્ચિમ બંગાળ |
2011-વર્તમાન |
તૃણમૂલ કોંગ્રેસ |
રાબડી દેવી |
બિહાર |
1997-2005 |
રાષ્ટ્રીય જનતા દળ |
જયલલિતા |
તમિળનાડુ |
1991-96, 2001, 2002-06, 2011-16 |
AIADMK |
રમાદેવી |
ઓડિશા |
1972 |
કોંગ્રેસ |
સારલા દેવી |
ઉત્તર પ્રદેશ |
1967 |
કોંગ્રેસ |
રેખા ગુપ્તા |
દિલ્હી |
2025-વર્તમાન |
—— |
સૌથી લાંબા સમય સુધી મુખ્યમંત્રી રહેલી મહિલાઓ
શીલા દીક્ષિત – 15 વર્ષ 25 દિવસ (દિલ્હી)
જયલલિતા – 14 વર્ષ 124 દિવસ (તમિળનાડુ)
મમતા બેનર્જી – 13 વર્ષ 275 દિવસ (હજુ પણ ચાલુ) (પશ્ચિમ બંગાળ)
વસુંધરા રાજે – 10 વર્ષ 9 દિવસ (રાજસ્થાન)
રાબડી દેવી – 8 વર્ષથી વધુ (બિહાર)
માયાવતી – ચાર વખત યુપીની મુખ્યમંત્રી
મહિલાઓની વધતી ભાગીદારીનો સંકેત
ભારતીય રાજકારણમાં મહિલાઓની વધતી ભાગીદારી દર્શાવે છે કે મહિલા નેતૃત્વને સ્વીકારવામાં આવી રહ્યું છે. જ્યાં ક્યારેક રાજકારણમાં મહિલાઓની સંખ્યા
મર્યાદિત હતી, ત્યાં હવે તેઓ રાજ્યની સત્તાની વાગડોર સંભાળી રહી છે અને પોતાના પ્રભાવશાળી નિર્ણયોથી ઈતિહાસ રચી રહી છે. વર્તમાનમાં મમતા બેનર્જી અને રેખા ગુપ્તા મુખ્યમંત્રી તરીકે કાર્યરત છે.
```