इन्कम टॅक्स रिटर्न (ITR) आता चार्टर्ड अकाउंटंट (CA) च्या मदतीशिवायही सहजपणे भरता येऊ शकतं, जर तुमचं उत्पन्न साध्या श्रेणीत येत असेल, तर. यासाठी, सर्वात आधी तुम्हाला काही आवश्यक कागदपत्रं तयार ठेवावी लागतील, जसे की फॉर्म १६ (जर तुम्ही नोकरी करत असाल), बँक स्टेटमेंट, गुंतवणुकीचे दस्तावेज, पॅन कार्ड, आधार कार्ड आणि इतर कोणतंही उत्पन्न असल्यास, त्याची माहिती.
आयकर रिटर्न म्हणजेच ITR भरणं आता पूर्वीइतकं कठीण काम राहिलेलं नाही. सरकारने पोर्टल आणि प्रक्रिया इतकी सोपी केली आहे की सामान्य नोकरदार, छोटे व्यापारी किंवा निवृत्त व्यक्तीदेखील आता स्वतःहून इन्कम टॅक्स रिटर्न भरू शकतात. आर्थिक वर्ष २०२५-२६ साठी ITR भरण्याची अंतिम तारीख आता १५ सप्टेंबर २०२५ पर्यंत वाढवण्यात आली आहे. म्हणजेच, तुमच्याकडे अजून वेळ आहे, आणि तुम्हाला वाटल्यास, कोणत्याही चार्टर्ड अकाउंटंट (CA) ची मदत न घेताही, तुम्ही तुमचं रिटर्न भरू शकता.
जर तुम्ही नोकरी करत असाल किंवा तुमचं उत्पन्न साधं असेल, तर ITR भरणं तुमच्यासाठी खूप सोपं आहे. खाली दिलेल्या स्टेप्सच्या मदतीने तुम्ही स्वतःहून रिटर्न भरू शकता.
कोणती कागदपत्रं आधीच तयार ठेवावी लागतील
ITR भरण्यापूर्वी काही आवश्यक कागदपत्रं जमा करणं गरजेचं आहे. ही कागदपत्रं तुमच्या उत्पन्नाची आणि कराची माहिती स्पष्टपणे दर्शवतात.
- आधार कार्ड आणि पॅन कार्ड
- फॉर्म १६ (जर तुम्ही नोकरी करत असाल, तर तुमच्या एम्प्लॉयरकडून (Employer) मिळेल)
- बँक खात्यांची संपूर्ण माहिती आणि पासबुक
- पोस्ट ऑफिस किंवा बँकेतून मिळणारे व्याज प्रमाणपत्र
- section 80C, 80D किंवा NPS सारख्या गुंतवणुकीच्या पावत्या
- फॉर्म २६AS आणि AIS स्टेटमेंट (हे इन्कम टॅक्सच्या वेबसाइटवरून डाउनलोड करता येतात)
वेबसाइटवर लॉग इन करा
इन्कम टॅक्सच्या ई-फायलिंग वेबसाइटवर जा. याची लिंक आहे – www.incometax.gov.in
- इथे ‘Login’ या पर्यायावर क्लिक करा
- यूजर ID मध्ये तुमचा पॅन नंबर टाका
- पासवर्ड टाकून लॉग इन करा
जर तुम्ही यापूर्वी रजिस्ट्रेशन केलं नसेल, तर प्रथम रजिस्ट्रेशन करा
तुमच्या उत्पन्नानुसार ITR फॉर्म निवडा
प्रत्येक करदात्यासाठी (Taxpayer) वेगवेगळा ITR फॉर्म असतो. तुम्हाला तुमच्या उत्पन्नानुसार आणि व्यवसायाच्या स्वरूपानुसार फॉर्म निवडायचा असतो.
- ITR-1: नोकरी करणारे किंवा पेन्शन मिळवणारे, ज्यांचं एकूण उत्पन्न ५० लाखांपेक्षा कमी आहे
- ITR-2: ज्यांच्याकडे भांडवली नफा (Capital Gain) किंवा परदेशी उत्पन्न (Foreign Income) आहे
- ITR-3: व्यवसाय किंवा प्रोफेशनमधून उत्पन्न मिळवणारे लोक
- ITR-4: प्रिझम्प्टिव्ह इन्कम स्कीम अंतर्गत येणारे व्यापारी किंवा फ्रीलांसर
पोर्टलवर लॉग इन केल्यानंतर योग्य ITR फॉर्मची शिफारस देखील केली जाते, ज्यामुळे चूक होण्याची शक्यता कमी होते.
ऑनलाइन फाइलिंगची सुरुवात करा
- पोर्टलवर लॉग इन केल्यानंतर ‘e-File’ टॅबवर जा
- ‘Income Tax Return’ निवडा आणि नंतर ‘File Income Tax Return’ वर क्लिक करा
- असेसमेंट वर्ष (Assessment Year) २०२५-२६ निवडा
- ऑनलाइन मोड सिलेक्ट करा आणि नंतर ITR फॉर्म निवडा
- उत्पन्नाची माहिती भरा (बहुतेक माहिती आधीच भरलेली असते, फक्त तपासा आणि एडिट करा)
- टॅक्स डिडक्शन सेक्शनमध्ये गुंतवणुकीची किंवा वजावटीची माहिती भरा
- जर कोणताही टॅक्स अगोदरच कापला गेला असेल किंवा रिफंड (Refund) मिळत असेल, तर ती माहिती दिसेल
रिटर्न सबमिट करण्यापूर्वी तपासा
तुम्ही जी माहिती भरली आहे, ती एकदा व्यवस्थित तपासा.
- ‘Preview Return’ वर क्लिक करून संपूर्ण रिटर्न पाहा
- सर्वकाही ठीक असल्यास ‘Submit’ बटणावर क्लिक करा
- काही चूक आढळल्यास, पुन्हा जाऊन दुरुस्त करा
ई-व्हेरिफिकेशन (E-Verification) करणं आवश्यक आहे
रिटर्न भरून झाल्यावरही काम पूर्ण होत नाही. ई-व्हेरिफिकेशन करणं आवश्यक आहे, जेणेकरून आयकर विभागाला (Income Tax Department) हे समजू शकेल की तुम्ही स्वतःहून फाइल केलं आहे.
ई-व्हेरिफिकेशनचे पर्याय:
- आधार लिंक केलेल्या मोबाइल नंबरवर आलेल्या OTP द्वारे
- नेट बँकिंगने लॉगइन करून
- बँक अकाउंट बेस्ड EVC द्वारे
- जर ऑनलाइन व्हेरिफाय करू शकत नसाल, तर ITR-V प्रिंट करा, त्यावर सही करा आणि CPC, बेंगळूरु (Bengaluru) येथे पाठवा
ई-व्हेरिफिकेशन ३० दिवसांच्या आत करणं आवश्यक आहे, अन्यथा रिटर्न अवैध (Invalid) होऊ शकतं.
प्रक्रिया सोपी का झाली आहे
इन्कम टॅक्स विभागाने (Income Tax Department) मागील काही वर्षांमध्ये फाइलिंगची प्रक्रिया यूजर-फ्रेंडली (User-Friendly) बनवली आहे. पोर्टलवर फॉर्ममध्ये बरीच माहिती अगोदरच भरलेली असते. तसेच, फॉर्म २६AS आणि AIS सारखे रिपोर्ट आता ऑनलाइन उपलब्ध आहेत, ज्यामुळे करदात्यांना स्वतंत्रपणे कॅल्क्युलेशन (Calculation) करण्याची गरज नसते. सर्व बँका, म्युच्युअल फंड (Mutual Fund) आणि नियोक्त्यांकडून (Employer) येणारी माहिती आता तुमच्या पॅनशी जोडलेली असते आणि पोर्टलवर दिसते.
यावर्षी डेडलाइन १५ सप्टेंबरपर्यंत वाढवण्यात आली आहे, जेणेकरून लोक घाईघाईत चूक करणार नाहीत. विशेष म्हणजे, स्वतःहून फाइल (File) केल्यास, कोणतेही शुल्क लागत नाही आणि कोणावर अवलंबूनही राहावं लागत नाही.
