ਸ਼ੇਖ ਚਿੱਲੀ ਦੀ ਖਿਚੜੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ
ਸ਼ੇਖ ਚਿੱਲੀ ਇੱਕ ਵਾਰ ਆਪਣੀ ਸੱਸ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਸਹੁਰੇ ਗਿਆ। ਦੁਲਹੇ ਦੇ ਆਉਣ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਮਿਲਦਿਆਂ ਹੀ ਸੱਸ ਨੇ ਸ਼ੇਖ ਲਈ ਖਿਚੜੀ ਬਣਾਉਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਸ਼ੇਖ ਵੀ ਕੁਝ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਸਹੁਰੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚਦਿਆਂ ਹੀ ਸੱਸ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ੇਖ ਸਿੱਧਾ ਰਸੋਈ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਸੱਸ ਨਾਲ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦਿਆਂ ਅਚਾਨਕ ਸ਼ੇਖ ਚਿੱਲੀ ਦਾ ਹੱਥ ਉੱਪਰ ਲੱਗ ਗਿਆ ਅਤੇ ਘਿਓ ਭਰਿਆ ਇੱਕ ਡੱਬਾ ਸਿੱਧਾ ਖਿਚੜੀ ਉੱਤੇ ਡਿੱਗ ਪਿਆ। ਸੱਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਗੁੱਸਾ ਆਇਆ, ਪਰ ਦੁਲਹੇ ਉੱਤੇ ਉਹ ਗੁੱਸਾ ਨਾ ਕਰ ਸਕੀ। ਗੁੱਸੇ ਨੂੰ ਦਬਾ ਕੇ ਸ਼ੇਖ ਚਿੱਲੀ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਸੱਸ ਨੇ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਖਿਚੜੀ ਖਿਲਾ ਦਿੱਤੀ। ਇਸਨੂੰ ਖਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ੇਖ ਖਿਚੜੀ ਦਾ ਦੀਵਾਨਾ ਹੋ ਗਿਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਪੂਰਾ ਇੱਕ ਡੱਬਾ ਘਿਓ ਡਿੱਗਣ ਕਰਕੇ ਖਿਚੜੀ ਹੋਰ ਵੀ ਸੁਆਦਲਾ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਸ਼ੇਖ ਨੇ ਸੱਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸਦਾ ਸੁਆਦ ਮੈਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਆਇਆ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਇਸਦਾ ਨਾਂ ਦੱਸ ਦਿਓ, ਤਾਂ ਜੋ ਮੈਂ ਵੀ ਘਰ ਜਾ ਕੇ ਇਸਨੂੰ ਬਣਾ ਕੇ ਖਾਵਾਂ।
ਸ਼ੇਖ ਚਿੱਲੀ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਸੱਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸਨੂੰ ਖਿਚੜੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਸ਼ੇਖ ਨੇ ਕਦੇ ਖਿਚੜੀ ਸ਼ਬਦ ਨਹੀਂ ਸੁਣਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਸਹੁਰੇ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਵੱਲ ਜਾਂਦਿਆਂ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਦੁਹਰਾਉਂਦਾ ਰਿਹਾ, ਤਾਂ ਜੋ ਨਾਂ ਭੁੱਲ ਨਾ ਜਾਵੇ। ਖਿਚੜੀ-ਖਿਚੜੀ-ਖਿਚੜੀ ਕਹਿੰਦਿਆਂ ਸ਼ੇਖ ਚਿੱਲੀ ਆਪਣੇ ਸਹੁਰੇ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਅੱਗੇ ਹੀ ਵਧਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਕੁਝ ਦੇਰ ਲਈ ਰੁਕ ਗਿਆ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ੇਖ ਖਿਚੜੀ ਦਾ ਨਾਂ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਭੁੱਲ ਗਿਆ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਉਸਨੂੰ ਯਾਦ ਆਇਆ, ਤਾਂ ਉਹ ਖਿਚੜੀ ਨੂੰ 'ਖਾਚਿੜੀ-ਖਾਚਿੜੀ' ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ। ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਰਟਦਿਆਂ ਸ਼ੇਖ ਚਿੱਲੀ ਰਾਹ 'ਤੇ ਅੱਗੇ ਵਧਿਆ। ਕੁਝ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਇੱਕ ਕਿਸਾਨ ਆਪਣੀ ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ ਪੰਛੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ 'ਉਡਚਿੜੀ-ਉਡਚਿੜੀ' ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਨੇੜੇ ਹੀ ਸ਼ੇਖ ਚਿੱਲੀ 'ਖਾਚਿੜੀ-ਖਾਚਿੜੀ' ਕਹਿੰਦਿਆਂ ਲੰਘਦਾ ਰਿਹਾ। ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ ਗੁੱਸਾ ਆ ਗਿਆ।
ਉਸਨੇ ਦੌੜ ਕੇ ਸ਼ੇਖ ਚਿੱਲੀ ਨੂੰ ਫੜਿਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਇੱਥੇ ਪੰਛੀਆਂ ਤੋਂ ਫ਼ਸਲ ਬਚਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਉਡਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਲੱਗਿਆ ਹਾਂ, ਪਰ ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ 'ਖਾਚਿੜੀ-ਖਾਚਿੜੀ' ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਤੈਨੂੰ ਉਡਚਿੜੀ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ। ਹੁਣ ਤੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਉਡਚਿੜੀ ਕਹੇਂਗਾ। ਹੁਣ ਸ਼ੇਖ ਚਿੱਲੀ ਅੱਗੇ ਵਧਦਿਆਂ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣ ਕੇ 'ਉਡਚਿੜੀ-ਉਡਚਿੜੀ' ਹੀ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ। ਉਸ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਰਟਦਿਆਂ ਉਹ ਇੱਕ ਤਾਲਾਬ ਦੇ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚਿਆ। ਉੱਥੇ ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਬਹੁਤ ਦੇਰ ਤੋਂ ਮੱਛੀ ਫੜਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਸ਼ੇਖ ਚਿੱਲੀ ਨੂੰ ਉਡਚਿੜੀ-ਉਡਚਿੜੀ ਰਟਦਿਆਂ ਸੁਣ ਲਿਆ। ਉਸਨੇ ਸ਼ੇਖ ਚਿੱਲੀ ਨੂੰ ਫੜ ਕੇ ਸਿੱਧਾ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੂੰ ਉਡਚਿੜੀ ਨਹੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦਾ। ਤੇਰੀ ਗੱਲ ਸੁਣ ਕੇ ਤਾਂ ਤਾਲਾਬ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਮੱਛੀਆਂ ਭੱਜ ਜਾਣਗੀਆਂ। ਹੁਣ ਤੂੰ ਸਿਰਫ਼ 'ਆਉ ਫਸ ਜਾਉ' ਹੀ ਕਹੇਂਗਾ।
ਸ਼ੇਖ ਚਿੱਲੀ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਇਹੀ ਗੱਲ ਬੈਠ ਗਈ। ਅੱਗੇ ਵਧਦਿਆਂ ਸ਼ੇਖ 'ਆਉ ਫਸ ਜਾਉ' ਹੀ ਰਟਣ ਲੱਗਾ। ਕੁਝ ਦੇਰ ਅੱਗੇ ਵਧਣ 'ਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਤੋਂ ਚੋਰ ਲੰਘੇ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸ਼ੇਖ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ 'ਆਉ ਫਸ ਜਾਉ' ਸੁਣ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਫੜ ਕੇ ਮਾਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਚੋਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਤੂੰ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ 'ਆਉ ਫਸ ਜਾਉ।' ਅਸੀਂ ਫਸ ਗਏ, ਤਾਂ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ। ਹੁਣ ਤੋਂ ਤੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਇਹੀ ਕਹੇਂਗਾ 'ਆਉ ਰੱਖ ਜਾਉ।' ਮਾਰ ਖਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ੇਖ ਚਿੱਲੀ 'ਆਉ ਰੱਖ ਜਾਉ' ਕਹਿੰਦਿਆਂ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਲੱਗਾ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨਘਾਟ ਪਿਆ। ਉੱਥੇ ਲੋਕ ਮ੍ਰਿਤਕ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਆਏ ਸਨ। 'ਆਉ ਰੱਖ ਜਾਉ' ਸੁਣ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਬੁਰਾ ਲੱਗਾ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਏ! ਭਰਾ ਤੂੰ ਇਹ ਕੀ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਤੂੰ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈਂ, ਉਵੇਂ ਹੋ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਕੋਈ ਜਿਉਂਦਾ ਨਹੀਂ ਬਚੇਗਾ। ਤੂੰ ਅੱਗੇ ਤੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਇਹੀ ਕਹੇਂਗਾ ਕਿ 'ਇਹ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਨਾ ਹੋਵੇ।'"
ਸ਼ੇਖ ਚਿੱਲੀ ਇਹੀ ਕਹਿੰਦਿਆਂ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਲੱਗਾ। ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਦੀ ਬਰਾਤ ਨਿਕਲ ਰਹੀ ਸੀ। ਬਰਾਤ ਵਿੱਚ ਖੁਸ਼ੀ-ਖੁਸ਼ੀ ਨੱਚਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸ਼ੇਖ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ 'ਇਹ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਨਾ ਹੋਵੇ' ਸੁਣਿਆ। ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਬੁਰਾ ਲੱਗਾ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸ਼ੇਖ ਨੂੰ ਫੜ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੂੰ ਇਸ ਵਧੀਆ ਵੇਲੇ 'ਚ ਇੰਨਾ ਬੁਰਾ ਕਿਉਂ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੋਂ ਤੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਇਹੀ ਕਹੇਂਗਾ 'ਇਹ ਸਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਹੋਵੇ।' ਚਿੱਲੀ ਹੁਣ ਇਹੀ ਕਹਿੰਦਿਆਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਥੱਕਿਆਂ-ਟੁੱਟਿਆਂ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਉਹ ਘਰ ਤਾਂ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਉਸਨੂੰ ਖਿਚੜੀ ਦਾ ਨਾਂ ਯਾਦ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ। ਕੁਝ ਦੇਰ ਆਰਾਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅੱਜ ਤੁਹਾਡੀ ਮਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸੁਆਦਲਾ ਪਕਵਾਨ ਖਿਲਾਇਆ। ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਮੈਨੂੰ ਉਹੀ ਬਣਾ ਕੇ ਖਿਲਾਉ। ਇਹ ਸੁਣਦਿਆਂ ਹੀ ਪਤਨੀ ਨੇ ਉਸ ਪਕਵਾਨ ਦਾ ਨਾਂ ਪੁੱਛਿਆ। ਸ਼ੇਖ ਚਿੱਲੀ ਨੇ ਦਿਮਾਗ਼ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ, ਪਰ ਉਸਨੂੰ ਖਿਚੜੀ ਸ਼ਬਦ ਯਾਦ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਉਸਦੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਆਖ਼ਰ ਵਿੱਚ ਰਟਦਿਆਂ ਰਹੇ ਸ਼ਬਦ ਹੀ ਸਨ।
ਤਦ ਉਸ ਨੇ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਸਿਰਫ਼ ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਉਹ ਪਕਵਾਨ ਬਣਾ ਕੇ ਖਿਲਾਉਗੀ। ਪਤਨੀ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਬਾਹਰ ਨਿੱਕਲ ਗਈ। ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਕੀ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾਵਾਂਗੀ। ਉਸਦੇ ਪਿੱਛੇ-ਪਿੱਛੇ ਸ਼ੇਖ ਚਿੱਲੀ ਵੀ ਚਲਣ ਲੱਗਾ। ਉਹ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਧੀਰੇ-ਧੀਰੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ, ਚੱਲੋ ਘਰ ਚੱਲਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਉਹ ਪਕਵਾਨ ਬਣਾ ਕੇ ਖਿਲਾ ਦਿਓ। ਪਤਨੀ ਹੋਰ ਵੀ ਗੁੱਸੇ ਹੋ ਗਈ। ਨੇੜੇ ਹੀ ਇੱਕ ਔਰਤ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖ ਰਹੀ ਸੀ। ਸ਼ੇਖ ਨੂੰ ਹੌਲੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਪਤਨੀ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਦਿਆਂ ਦੇਖ ਕੇ ਉਸ ਔਰਤ ਨੇ ਸ਼ੇਖ ਤੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਕੀ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਤੁਸੀਂ ਦੋਵੇਂ ਇੱਥੇ ਰਾਹ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਕੇ ਕੀ ਖਿਚੜੀ ਪਕਾ ਰਹੇ ਹੋ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਸ਼ੇਖ ਚਿੱਲੀ ਨੇ ਖਿਚੜੀ ਸ਼ਬਦ ਸੁਣਿਆ ਉਸਨੂੰ ਯਾਦ ਆ ਗਿਆ ਕਿ ਸੱਸ ਨੇ ਵੀ ਪਕਵਾਨ ਦਾ ਇਹੀ ਨਾਂ ਦੱਸਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਉਸੇ ਵੇਲੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸ ਪਕਵਾਨ ਦਾ ਨਾਂ ਖਿਚੜੀ ਹੈ। ਪਕਵਾਨ ਦਾ ਨਾਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਿਆਂ ਹੀ ਸ਼ੇਖ ਦੀ ਪਤਨੀ ਦਾ ਗੁੱਸਾ ਠੰਢਾ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਦੋਵੇਂ ਖੁਸ਼ੀ-ਖੁਸ਼ੀ ਘਰ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ।
ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਤੋਂ ਇਹ ਸਿਖਲਾਈ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਕਿ – ਕਿਸੇ ਦੀ ਗੱਲ ਜਾਂ ਨਵੇਂ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਭੁੱਲਣ ਦਾ ਡਰ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਲਿਖ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਿਰਫ਼ ਉਸਨੂੰ ਰਟਦਿਆਂ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਸ਼ਬਦ ਗਲਤ ਅਤੇ ਅਰਥ ਦਾ ਅਨਰਥ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
