ਸੈਬੀ ਦਾ ਨਵਾਂ ਨਿਯਮ: ਫਿਨਇਨਫ਼ਲੂਐਂਸਰਜ਼ ਲਈ ਸਖ਼ਤ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼

SEBI ਦਾ ਨਵਾਂ ਨਿਯਮ: ਭਾਰਤੀ ਸਿਕਿਉਰਿਟੀਜ਼ ਐਂਡ ਐਕਸਚੇਂਜ ਬੋਰਡ (SEBI) ਨੇ ਫਿਨਇਨਫ਼ਲੂਐਂਸਰਜ਼ (Finfluencers) ਉੱਤੇ ਸ਼ਿਕੰਜਾ ਕੱਸਦਿਆਂ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਨਿਯਮ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਤਹਿਤ, ਹੁਣ ਕੋਈ ਵੀ ਸਟਾਕ ਮਾਰਕੀਟ ਐਜੂਕੇਟਰ ਲਾਈਵ ਸਟਾਕ ਪ੍ਰਾਈਸ ਡਾਟਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇਗਾ। ਇਹ ਨਿਯਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਅਧਾਰਤ ਫਿਨਇਨਫ਼ਲੂਐਂਸਰਜ਼ ਉੱਤੇ ਸਖ਼ਤ ਨਿਗਰਾਨੀ ਰੱਖਣ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਹੈ ਜੋ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਟਿਪਸ ਅਤੇ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦੇ ਸਨ।

SEBI ਦੇ ਨਵੇਂ ਨਿਯਮ ਕੀ ਹਨ?

SEBI ਨੇ ਇਸ ਸਰਕੂਲਰ ਰਾਹੀਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਤੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਸਟਾਕ ਮਾਰਕੀਟ ਐਜੂਕੇਟਰ ਸਿਰਫ਼ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਪੁਰਾਣੇ ਸਟਾਕ ਪ੍ਰਾਈਸ ਡਾਟਾ ਦੀ ਹੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕੇਗਾ। ਇਸ ਕਦਮ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਫਿਨਇਨਫ਼ਲੂਐਂਸਰਜ਼ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਹੈ, ਜੋ ਰੀਅਲ-ਟਾਈਮ ਮਾਰਕੀਟ ਡਾਟਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਹ ਨਿਯਮ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਲਾਈਵ ਸਟਾਕ ਪ੍ਰਾਈਸ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਟਾਕਾਂ ਦੇ ਨਾਮ, ਕੋਡ ਨਾਮ, ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਅਜਿਹੀ ਸਮੱਗਰੀ 'ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੋਵੇਗਾ ਜੋ ਨਿਵੇਸ਼ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੋਵੇ।

SEBI ਸਰਕੂਲਰ ਵਿੱਚ ਕੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ?

SEBI ਦੇ ਸਰਕੂਲਰ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਸਿਰਫ਼ ਸਟਾਕ ਮਾਰਕੀਟ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਸਲਾਹ ਦੇਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਅਣਅਧਿਕਾਰਤ ਵਿਅਕਤੀ ਸਟਾਕ ਮਾਰਕੀਟ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ "ਸਿੱਖਿਆ" ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ SEBI ਦੁਆਰਾ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।

ਫਿਨਇਨਫ਼ਲੂਐਂਸਰਜ਼ 'ਤੇ ਕੀ ਅਸਰ ਪਵੇਗਾ?

ਇਸ ਨਵੇਂ ਨਿਯਮ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਅਸਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ 'ਤੇ ਸਰਗਰਮ ਫਿਨਇਨਫ਼ਲੂਐਂਸਰਜ਼ 'ਤੇ ਪਵੇਗਾ, ਜੋ ਲਾਈਵ ਮਾਰਕੀਟ ਅਪਡੇਟਸ, ਟਰੇਡਿੰਗ ਟਿਪਸ, ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਸਲਾਹ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੇ ਫਾਲੋਅਰਜ਼ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਅਕਤੂਬਰ 2024 ਵਿੱਚ SEBI ਨੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਰਕੂਲਰ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰਜਿਸਟਰਡ ਵਿੱਤੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਅਣਅਧਿਕਾਰਤ ਫਿਨਇਨਫ਼ਲੂਐਂਸਰਜ਼ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਤੋਂ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਹੁਣ ਇਸ ਨਵੇਂ ਨਿਯਮ ਨਾਲ, ਫਿਨਇਨਫ਼ਲੂਐਂਸਰਜ਼ "ਸਿੱਖਿਆ" ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਵੀ ਅਣਅਧਿਕਾਰਤ ਟਰੇਡਿੰਗ ਸਲਾਹ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਣਗੇ।

SEBI ਸਰਕੂਲਰ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਗੱਲਾਂ

•    ਬਿਨਾਂ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਨਿਵੇਸ਼ ਸਲਾਹ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ: ਸਿਰਫ਼ SEBI ਦੁਆਰਾ ਰਜਿਸਟਰਡ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਹੀ ਸਟਾਕ ਮਾਰਕੀਟ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਸਲਾਹ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ।
•    ਝੂਠੇ ਵਾਅਦੇ ਪਾਬੰਦੀਸ਼ੁਦਾ: ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਗਾਰੰਟੀਡ ਪ੍ਰਾਫ਼ਿਟ ਜਾਂ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਰਿਟਰਨ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਕਿ SEBI ਇਸਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਾ ਦੇਵੇ।
•    ਕੰਪਨੀਆਂ ਵੀ ਹੋਣਗੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ: ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵਿੱਤੀ ਕੰਪਨੀ ਅਜਿਹੇ ਫਿਨਇਨਫ਼ਲੂਐਂਸਰਜ਼ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੈ ਜੋ ਝੂਠੇ ਦਾਅਵੇ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਤਾਂ SEBI ਉਸਨੂੰ ਵੀ ਜਵਾਬਦੇਹ ਠਹਿਰਾਏਗਾ।
•    ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ, ਪਰ ਗੁਪਤ ਸਲਾਹ ਨਹੀਂ: ਸਟਾਕ ਮਾਰਕੀਟ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਣਾ ਠੀਕ ਹੈ, ਪਰ ਇਸੇ ਬਹਾਨੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦੇਣਾ ਜਾਂ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀਆਂ ਕਰਨਾ ਸਖ਼ਤ ਮਨ੍ਹਾ ਹੈ।
•    ਵਿਗਿਆਪਨ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ: SEBI ਤੋਂ ਰਜਿਸਟਰਡ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਫਿਨਇਨਫ਼ਲੂਐਂਸਰ ਨਾਲ ਵਿਗਿਆਪਨ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਜਾਂ ਪ੍ਰਮੋਸ਼ਨਲ ਡੀਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ।
•    ਗੁਪਤ ਸੌਦੇ ਪਾਬੰਦੀਸ਼ੁਦਾ: ਪੈਸੇ, ਰੈਫ਼ਰਲ ਜਾਂ ਕਸਟਮਰ ਡਾਟਾ ਦੇ ਗੁਪਤ ਲੈਣ-ਦੇਣ 'ਤੇ ਵੀ ਰੋਕ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।
•    ਸਖ਼ਤ ਕਾਰਵਾਈ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ: ਨਵੇਂ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਨ 'ਤੇ ਜੁਰਮਾਨਾ, ਮੁਅੱਤਲੀ ਜਾਂ SEBI ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਰੱਦ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।

SEBI ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਉਠਾਉਣੇ ਪਏ ਇਹ ਕਦਮ?

ਆਜਕਲ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ YouTube, Instagram, ਅਤੇ Telegram 'ਤੇ ਫਿਨਇਨਫ਼ਲੂਐਂਸਰਜ਼ ਦਾ ਬੋਲਬਾਲਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਈ ਫਿਨਇਨਫ਼ਲੂਐਂਸਰਜ਼ ਸਟਾਕ ਟਿਪਸ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਸਲਾਹ "ਸਿੱਖਿਆ" ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਵੇਚ ਰਹੇ ਸਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਛੋਟੇ ਨਿਵੇਸ਼ਕ ਗੁਮਰਾਹ ਹੋ ਰਹੇ ਸਨ।

SEBI ਨੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਫਿਨਇਨਫ਼ਲੂਐਂਸਰਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਪੇਡ ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ, ਕੋਰਸ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਗਰੁੱਪਾਂ ਰਾਹੀਂ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਸਟਾਕ ਟਿਪਸ ਵੇਚੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਛੋਟੇ ਨਿਵੇਸ਼ਕ ਨੁਕਸਾਨ ਝੱਲ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਸ ਸਖ਼ਤ ਕਾਰਵਾਈ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਨਿਯਮਿਤ ਨਿਵੇਸ਼ ਸਲਾਹਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਲਈ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੀ ਪਾਰਦਰਸ਼ਤਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣਾ ਹੈ।

ਫਿਨਇਨਫ਼ਲੂਐਂਸਰ ਇੰਡਸਟਰੀ 'ਤੇ ਅਸਰ

ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਵੇਂ ਨਿਯਮਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕਈ ਫਿਨਇਨਫ਼ਲੂਐਂਸਰਜ਼ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰਣਨੀਤੀ ਬਦਲਣੀ ਪਵੇਗੀ। ਲਾਈਵ ਸਟਾਕ ਡਾਟਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾ ਕਰ ਪਾਉਣ ਕਾਰਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਟੈਂਟ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਘਟ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਾਂ ਤਾਂ SEBI ਤੋਂ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨੀ ਹੋਵੇਗੀ ਜਾਂ ਆਪਣੀਆਂ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਦਲਣੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ।

SEBI ਦੇ ਨਵੇਂ ਨਿਯਮ ਇਹ ਸਾਫ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਟਾਕ ਮਾਰਕੀਟ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਸਲਾਹ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਸਪੱਸ਼ਟ ਅੰਤਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਫਿਨਇਨਫ਼ਲੂਐਂਸਰਜ਼ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੰਟੈਂਟ ਅਤੇ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਰਦਰਸ਼ਤਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਜੋ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਜਾਂ ਸੰਸਥਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰੇਗੀ, ਉਸਨੂੰ SEBI ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਕਾਰਵਾਈ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ।

```