નેશનલ સિક્યોરિટીઝ ડિપોઝિટરી લિમિટેડ (NSDL)નો ₹4011 કરોડનો પ્રારંભિક જાહેર ભરણા (IPO) 30મી જુલાઈ, 2025ના રોજ સબસ્ક્રિપ્શન માટે ખુલશે. આ ઇસ્યૂની પ્રાઇસ બેન્ડ શેર દીઠ ₹760 થી ₹800 રાખવામાં આવી છે. આ IPO સંપૂર્ણપણે ઓફર ફોર સેલ (OFS) છે, એટલે કે તેમાં વર્તમાન શેરહોલ્ડરો તેમનો હિસ્સો વેચી રહ્યા છે. કંપનીને આ ઇસ્યૂથી સીધી કોઈ મૂડી મળશે નહીં.
IPO ખુલવાના એક દિવસ પહેલાં કંપનીએ એન્કર રોકાણકારો પાસેથી ₹1201 કરોડ એકત્ર કર્યા છે. એન્કર ઇન્વેસ્ટર્સમાં LIC અને અબુ ધાબી ઇન્વેસ્ટમેન્ટ ઓથોરિટી (ADIA) જેવા મોટા નામ છે, જે બજારમાં વિશ્વાસનું વાતાવરણ બનાવે છે.
એનએસડીએલ શું કરે છે અને તેનું બિઝનેસ મોડેલ કેવું છે?
NSDLની શરૂઆત 1996માં થઈ હતી અને તે ભારતની પ્રથમ ડિપોઝિટરી કંપની હતી. એટલે કે, આ એ સંસ્થા છે જે રોકાણકારોના શેર અને સિક્યોરિટીઝને ઇલેક્ટ્રોનિક સ્વરૂપમાં સુરક્ષિત રાખે છે. રોકાણકારો જે ડીમેટ એકાઉન્ટ ખોલે છે, તેનું સંચાલન આ ડિપોઝિટરીઓ દ્વારા જ થાય છે. ભારતમાં હાલમાં બે મુખ્ય ડિપોઝિટરી છે - NSDL અને CDSL.
એનએસડીએલ તેની બે સહાયક કંપનીઓ દ્વારા અન્ય સેવાઓ પણ પ્રદાન કરે છે. જેમાંની એક છે NSDL ડેટાબેઝ મેનેજમેન્ટ લિ., જે SEZ ઓનલાઈન, ઈન્સ્યોરન્સ રિપોઝિટરી, ડિજિટલ કેવાયસી અને ઈ-ગવર્નન્સ સંબંધિત સેવાઓ આપે છે. અન્ય સહાયક કંપની NSDL પેમેન્ટ્સ બેંક છે, જે પ્રીપેડ કાર્ડ, ડિજિટલ બેન્કિંગ અને મર્ચન્ટ સર્વિસ જેવી ડિજિટલ ફાઇનાન્સ પ્રોડક્ટમાં કાર્ય કરે છે.
સીધી CDSL સાથે સ્પર્ધા, પરંતુ મજબૂત પોર્ટફોલિયો છે NSDLનો
એનએસડીએલની સીધી ટક્કર CDSL સાથે થાય છે, જે પહેલેથી જ લિસ્ટેડ છે અને રોકાણકારોમાં ખૂબ જ લોકપ્રિય છે. પરંતુ NSDLનું કદ અને બજાર હિસ્સેદારી CDSL કરતાં ઘણી વધારે છે. આંકડાઓ અનુસાર, ભારતના કુલ ડીમેટ વેલ્યુના 89 ટકા NSDL પાસે છે.
જો કે ડીમેટ એકાઉન્ટની સંખ્યાની બાબતમાં CDSL આગળ છે, પરંતુ સંસ્થાકીય રોકાણ અને મોટા પ્રમાણમાં વ્યવહારોની બાબતમાં NSDLનું વર્ચસ્વ છે. આ કારણે NSDLનું બિઝનેસ મોડેલ એક અલગ પ્રકારનો વિશ્વાસ અને સ્થિરતા પ્રદાન કરે છે.
આ ઇસ્યૂથી કંપનીને કોઈ ભંડોળ મળશે નહીં, સમગ્ર ઇસ્યૂ ઓફર ફોર સેલ
એનએસડીએલનો આ IPO સંપૂર્ણપણે OFS છે, જેમાં IDBI બેંક, NSE, SBI અને અન્ય વર્તમાન શેરહોલ્ડરો તેમનો હિસ્સો વેચી રહ્યા છે. કંપની આ ઇસ્યૂથી કોઈ નવું ભંડોળ ઊભું કરી રહી નથી, એટલે કે આ ભંડોળ કંપનીના વ્યવસાયના વિકાસમાં ઉપયોગમાં લેવાશે નહીં.
આ બાબત રોકાણકારો માટે નોંધનીય છે, કારણ કે IPOનો ઉદ્દેશ્ય સામાન્ય રીતે ભંડોળ ઊભું કરીને ગ્રોથમાં લગાવવાનો હોય છે. અહીં એવું નથી, પરંતુ બ્રોકરેજ ફર્મ્સે તેને સ્થિર રેવન્યુ અને મજબૂત પ્રોફિટેબિલિટીના કારણે હકારાત્મક દૃષ્ટિથી જોયો છે.
બ્રોકરેજ હાઉસ અને એનાલિસ્ટ આ IPO વિશે શું કહી રહ્યા છે?
બજાર નિષ્ણાતોના મતે, NSDLનું વેલ્યુએશન આકર્ષક છે અને તેનો ટ્રેક રેકોર્ડ ખૂબ જ મજબૂત છે. આનંદ રાઠીએ આ IPOને 'સબસ્ક્રાઇબ' રેટિંગ આપ્યું છે. તેમના મતે, કંપનીનું માર્જિન મજબૂત છે અને ડીમેટ બજારમાં તેની ઊંડી અસર છે.
એન્જલ વનના જણાવ્યા અનુસાર, લાંબા ગાળાના રોકાણકારો માટે આ એક વિશ્વસનીય તક બની શકે છે. તેમનું માનવું છે કે, કંપની પાસે ટેક્નોલોજી, ડેટા અને ફિનટેક સર્વિસનું સારું સંયોજન છે, જે ભવિષ્યમાં ગ્રોથની સારી તકો ઊભી કરશે.
NSDLના ફાઇનાન્સિયલ પર એક નજર, કેવો હતો નફો અને આવક
NSDLએ નાણાકીય વર્ષ 2024માં ₹1,089 કરોડની કુલ આવક કરી છે, જે ગયા વર્ષની સરખામણીમાં 18 ટકા વધારે છે. કંપનીનો નેટ પ્રોફિટ ₹250 કરોડ છે, જે વર્ષ-દર-વર્ષ 12 ટકાનો વધારો દર્શાવે છે.
આ ઉપરાંત, કંપનીનું ઓપરેટિંગ માર્જિન પણ ખૂબ જ મજબૂત છે. તેની રેવન્યુ મુખ્યત્વે ટ્રાન્ઝેક્શન ફી, એકાઉન્ટ મેન્ટેનન્સ અને અન્ય ટેક્નોલોજી સર્વિસથી આવે છે. આ એક એવું મોડેલ છે જે નિયમિત અને સ્થિર આવક સુનિશ્ચિત કરે છે.
IPOનું સ્ટ્રક્ચર, લોટ સાઈઝ અને રિટેલ રોકાણકારો માટે જરૂરી માહિતી
એનએસડીએલ IPOની પ્રાઇસ બેન્ડ ₹760 થી ₹800 પ્રતિ શેર છે. એક લોટમાં 18 શેર છે, એટલે કે રિટેલ રોકાણકારે ઓછામાં ઓછા ₹14,400નું રોકાણ કરવું પડશે. IPO 30મી જુલાઈના રોજ ખુલ્યો છે અને 1લી ઓગસ્ટ, 2025 સુધી સબસ્ક્રિપ્શન માટે ખુલ્લો રહેશે.
શેરની ફાળવણી 2જી ઓગસ્ટના રોજ થઈ શકે છે અને લિસ્ટિંગની સંભવિત તારીખ 6ઠ્ઠી ઓગસ્ટ જણાવવામાં આવી છે. તે NSE અને BSE બંને એક્સચેન્જ પર લિસ્ટ થશે.
એન્કર ઇન્વેસ્ટર્સમાં LIC અને ADIA જેવા નામ, વધ્યો બજારનો વિશ્વાસ
IPO પહેલાં NSDLએ ₹1201 કરોડ એન્કર રોકાણકારો પાસેથી એકત્ર કર્યા છે. જેમાં ભારતની સૌથી મોટી વીમા કંપની LIC અને અબુ ધાબી ઇન્વેસ્ટમેન્ટ ઓથોરિટી જેવા મોટા સંસ્થાકીય રોકાણકારોએ ભાગ લીધો છે.
આનાથી બજારમાં એ સંકેત ગયો છે કે કંપની પર વિશ્વાસ કરી શકાય છે અને લાંબા ગાળે તેમાં સ્થિરતા અને દૃઢતા રહેવાની સંભાવના છે.
