ई-કોમર્સ સેક્ટરમાં, ખાસ કરીને ક્વિક-કોમર્સ સેગમેન્ટમાં, સ્વિગી, બ્લિન્કિટ અને ઝેપ્ટો જેવી ભારતીય કંપનીઓએ ઝડપથી પોતાનું મજબૂત સ્થાન જમાવી લીધું છે. આ કંપનીઓ ઓછા સમયમાં ગ્રાહકો સુધી ડિલિવરી પહોંચાડવાના મોડેલ પર કામ કરી રહી છે, જેનાથી તેમની માંગ સતત વધી રહી છે.
ભારતના ઈ-કોમર્સ સેક્ટરમાં આ દિવસોમાં જોરદાર હલચલ જોવા મળી રહી છે. જ્યાં ચીનની ડિલિવરી કંપનીઓ ખોટથી પરેશાન છે, ત્યાં ભારતમાં સ્વિગી, બ્લિન્કિટ અને ઝેપ્ટો જેવા પ્લેટફોર્મ ઝડપથી નફા તરફ આગળ વધી રહ્યા છે. છેલ્લા કેટલાક અઠવાડિયામાં આ કંપનીઓના શેરમાં જબરજસ્ત તેજી આવી છે, જેનાથી રોકાણકારોનું ધ્યાન આ સેક્ટર તરફ ખેંચાઈ ગયું છે.
એક મહિનામાં બમણી ઝડપથી વધ્યા શેર
ઈ-કોમર્સ સેક્ટરમાં ખાસ કરીને ક્વિક-કોમર્સ સાથે જોડાયેલી કંપનીઓએ જબરજસ્ત પ્રદર્શન કર્યું છે. સ્વિગીના શેરમાં લગભગ 20 ટકાનો વધારો નોંધાયો છે, જ્યારે ઝોમેટોની માલિકીની કંપની ઈટરનલ લિમિટેડના શેર 11 ટકા સુધી ચઢી ગયા છે. આ ઉછાળ તે સમયે આવ્યો છે જ્યારે ચીનની કંપનીઓને ભારે ખોટ થઈ રહી છે અને તેમને ખર્ચ ઘટાડવા માટે ઘણા પગલાં લેવા પડી રહ્યા છે.
ભારતીય કંપનીઓની ખાસ તૈયારી
વિશેષજ્ઞોનું માનવું છે કે ભારતીય કંપનીઓએ છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં પોતાના ડિલિવરી નેટવર્કને એટલું મજબૂત બનાવી લીધું છે કે હવે નવા ખેલાડીઓ માટે આ બજારમાં પગ જમાવવા મુશ્કેલ થઈ રહ્યું છે. સ્વિગી, બ્લિન્કિટ અને ઝેપ્ટોએ દેશભરમાં નાના-નાના ગોદામ, જેને ડાર્ક સ્ટોર્સ કહેવામાં આવે છે, ખોલ્યા છે. આનાથી આ કંપનીઓ 10 થી 15 મિનિટમાં જરૂરી સામાન ગ્રાહકો સુધી પહોંચાડી રહી છે.
ફિસડમ રિસર્ચના પ્રમુખ નીરવ કારકેરાનું કહેવું છે, "સ્વિગી જેવી કંપનીઓએ ડિલિવરી ખર્ચ પર ઊંડી પકડ બનાવી લીધી છે. તેઓ ખૂબ જ શિસ્ત સાથે ખર્ચ કરી રહી છે, જેનાથી ખોટ ધીરે-ધીરે ઓછી થઈ રહી છે."
2030 સુધીમાં 100 અબજ ડોલરનું બજાર
બ્લૂમબર્ગના એક રિપોર્ટ અનુસાર, ભારતનું ક્વિક-કોમર્સ બજાર 2030 સુધીમાં 100 અબજ ડોલર એટલે કે લગભગ 8.3 લાખ કરોડ રૂપિયાનું હોઈ શકે છે. આ સમયે સ્વિગીની ઇન્સ્ટામર્ટ, બ્લિન્કિટ અને ઝેપ્ટો આ બજારમાં લગભગ 88 ટકા હિસ્સા પર કબજો જમાવીને બેઠા છે. આ ત્રણેયે શરૂઆતના દિવસોમાં ભારે રોકાણ કર્યું, જેનાથી નફો કમાવો થોડો મુશ્કેલ રહ્યો. પરંતુ હવે ચિત્ર બદલાઈ રહ્યું છે.
છૂટ ઘટાડવા અને ચાર્જ વધારવાથી નફા તરફ
જેએમ ફાઇનાન્શિયલની એક રિપોર્ટ મુજબ, આ વર્ષે આ કંપનીઓએ છૂટ ઓછી કરવા અને નાના ઓર્ડર પર ડિલિવરી ચાર્જ વધારવા જેવા પગલાં લીધાં છે, જેનાથી હવે તેમની કમાણીમાં સુધારો થવા લાગ્યો છે. રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે બ્લિન્કિટ અને ઇન્સ્ટામર્ટની ખોટ હવે ચરમસીમા પર પહોંચી ગઈ છે અને હવે તેમાં નફાની સંભાવના બનવા લાગી છે.
કંપનીઓએ મોટા ઓર્ડરને પ્રોત્સાહિત કરવા માટે ઘણી રણનીતિઓ અપનાવી છે. નાના ઓર્ડર પર હવે મફત ડિલિવરી આપવામાં આવતી નથી, જેનાથી ગ્રાહકો વધુ સામાન એકસાથે મંગાવી રહ્યા છે. તેનાથી ડિલિવરી ખર્ચમાં ઘટાડો અને ઓર્ડર વેલ્યુમાં વધારો જોવા મળી રહ્યો છે.
ઝેપ્ટોની ધમાકેદાર એન્ટ્રી
જ્યાં જૂના ખેલાડીઓ નફા તરફ વધી રહ્યા છે, ત્યાં ઝેપ્ટો જેવા નવા ખેલાડીઓ ઝડપથી બજારમાં પકડ બનાવી રહ્યા છે. ઝેપ્ટોએ ખાસ કરીને મેટ્રો શહેરોમાં ઇન્સ્ટામર્ટથી થોડો માર્કેટ શેર છીનવી લીધો છે. કંપનીએ તાજેતરમાં રોકાણ એકત્ર કરવાની પ્રક્રિયા શરૂ કરી છે અને જલ્દી જ પોતાનો આઈપીઓ લાવવાની તૈયારીમાં પણ છે.
વિશ્લેષકોનું કહેવું છે કે ઝેપ્ટોની આક્રમક રણનીતિથી સ્વિગી અને બ્લિન્કિટને કેટલીક પડકારોનો સામનો કરવો પડી શકે છે, પરંતુ વધતા બજારને જોતા, બધા માટે ગ્રોથની સંભાવના બનેલી છે.
સ્વિગી પર એનાલિસ્ટનો વિશ્વાસ વધ્યો
જો કે હજી સુધી સ્વિગી નફામાં પહોંચી નથી, પરંતુ 2024ના અંતમાં થયેલી લિસ્ટિંગ બાદ કંપનીને રોકાણકારો તરફથી જબરજસ્ત સમર્થન મળ્યું છે. સૌથી વધારે ‘Buy’ રેટિંગ્સ આજ સુધી સ્વિગીને જ મળી છે, જેનાથી સંકેત મળે છે કે માર્કેટને આ કંપનીની ગ્રોથ સ્ટોરી પર વિશ્વાસ છે.
સીએલએસએના એનાલિસ્ટ આદિત્ય સોમન કહે છે, "મોટી કંપનીઓ છૂટ ઓછી કરવા અને ચાર્જ વધારવા છતાં પણ પોતાના ગ્રાહક આધારને જાળવી રાખે છે. તેમનું નેટવર્ક એટલું મજબૂત છે કે નવી કંપનીઓને સખત મહેનત કરવી પડશે."
નવી દિશાઓમાં વધતો વેપાર
ઈ-કોમર્સ કંપનીઓ હવે ફક્ત કરિયાણા કે ખાવા સુધી સીમિત રહેવા માંગતી નથી. તેમનો આગામી પગલું ફેશન, હેલ્થકેર અને ઇલેક્ટ્રોનિક્સ જેવા સેગમેન્ટમાં પણ ક્વિક ડિલિવરી શરૂ કરવાનું છે. જો આ રણનીતિ સફળ રહી, તો આવનારા વર્ષોમાં ભારતની ક્વિક-કોમર્સ ઇન્ડસ્ટ્રી નવી ઊંચાઈઓ પર પહોંચી શકે છે.
